Atlas ryb

Atlas ryb słodkowodnych

• Amur biały (Ctenopharyngodon idella) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: stawy, rzeka, ujście, jezioro Pochodzi ze wschodniej Azji Żywi się roślinami wodnymi Limity: 3 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW –  dobowy limit połowu (łącznie z boleniem, karpiem, lipieniem, pstrągiem  potokowym, sandaczem, szczupakiem i brzaną). Uwagi: Na wodach PZW nie posiada wymiaru ochronnego, jak również okresu ochronnego – zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb. Budowa zewnętrzna Ciało silnie wyciągnięte, podobne do ciała klenia. Pysk  tępy, zagłębiony pomiędzy otworami nosowymi. Otwór gębowy lekko dolny,  pozbawiony wąsów. Partie brzuszne zaokrąglone. Łuski duże, 42-45 wzdłuż  linii bocznej, poniżej linii bocznej 5 rzędów łusek, w odróżnieniu od  klenia, który ma ich tylko 3-4. Płetwa grzbietowa z 10, a odbytowa z 11  promieniami. Pierwsze trzy promienie pojedyncze, nie dzielone. Zęby  gardłowe, dwurzędowe, na brzegach skośnie ścięte, bocznie ścieśnione i  piłkowato pofałdowane. Grzbiet ciemnozielony do czarnozielonego. Boki  jaśniejsze, zielonkawe. Łuski ciemno obramowane (tworzą wzór siatki).  Maksymalna długość 120 cm. Występowanie Spokojne, głębokie rzeki i jeziora Równiny Chińskiej  (optymalna temperatura wody 22-26°C). Trudno jest dokładnie ustalić  obszar pierwotnego występowania tego gatunku, gdyż już od X wieku byt on  sztucznie hodowany w Chinach i wsiedlany do wielu wód. Do Polski ryba  ta sprowadzona została po raz pierwszy w 1964 roku, do Republiki  Federalnej Niemiec trafiła w roku 1965. Obecnie jest szeroko  rozpowszechniona w całej Europie. Tryb życia Amur biały znosi wprawdzie niskie temperatury wody, jest  jednak typowo ciepłolubnym gatunkiem. W Chinach, w rzece Jangcy,  dojrzałość płciową uzyskuje już w 4 i 5 roku życia (w wodach  chłodniejszych dopiero w 6-8 roku). Ikra składana jest w silnym prądzie  wody ponad żwirowym podłożem, Okres inkubacji pelagicznie spływających z  prądem rzeki jaj wynosi 32-40 godzin (przy temperaturze wody 27-29°C). Odżywianie Młode ryby odżywiają się początkowo drobnymi organizmami  zwierzęcymi. Kiedy osiągną długość 6-10 cm przechodzą na pokarm  roślinny. Ich przewód pokarmowy wydłuża się, przekraczając 2-2,5-krotnie  długość ciała. Ciekawostki Amur w naszych wodach nie rozmnaża się. Ryba znajdująca się w wodach Polski pochodzi ze sztucznych zarybień. Rada wędkarska Amur biały uważany jest za dobrą rybę sportową i  konsumpcyjną, wędkarze chętnie więc zarybiają nim łowiska specjalne.  Można go łowić na kukurydzę, ziemniaki lub inne przynęty roślinne. Boleń (Aspius aspius) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro Drapieżna ryba karpiowata Wysoko ceniony przez wędkarzy Mocno zbudowane ciało, duży otwór gębowy Wymiar ochronny: do 40 cm Okres ochronny: od 1 stycznia do 30 kwietnia Inne limity: 3 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW –  dobowy limit połowu (łącznie z karpiem, lipieniem, pstrągiem potokowym,  amurem białym, sandaczem, szczupakiem i brzaną). Budowa zewnętrzna Długie, wyciągnięte, bocznie nieco spłaszczone ciało.  Głowa spiczasta, oczy małe. Szeroki, końcowo położony otwór gębowy.  Nieco wysunięta szczęka dolna ma na końcu garbikowate zgrubienie,  chowające się we wgłębieniu szczęki górnej. Łuski małe, 64-76 wzdłuż  linii bocznej. W płetwie grzbietowej 10-11 promieni, w odbytowej 15-18.  Krawędź płetwy odbytowej sierpowato wcięta. Zęby gardłowe dwurzędowe,  3.5-5.3. Ubarwienie grzbietu oliwkowozielone z niebieskawym połyskiem.  Boki jaśniejsze, żółto lśniące. Strona brzuszna srebrzyście biała.  Płetwy piersiowe, brzuszne oraz odbytowa są czerwonawe. Długość 50-75  cm, maksymalnie 120 cm (ciężar 12 kg). Występowanie W wodach płynących, w większych jeziorach i zatokach od  Europy Środkowej po Ural i Morze Kaspijskie. Występuje również w  południowej Skandynawii. Podgatunek Aspius aspius taeniatus jest rybą  wędrowną, żyjącą w południowych rejonach Morza Kaspijskiego. Blisko  spokrewnionym gatunkiem jest Aspius vorax występujący na terenie Syrii w  górnym dorzeczu Eufratu. Tryb życia Młode ryby żyją w małych stadkach, w pobliżu brzegów.  Rosnąc stają się coraz bardziej samotnikami, trzymającymi się nurtu  rzeki. Tarło od kwietnia do czerwca, U samców występuje wysypka tarłowa.  Bolenie żyjące w jeziorach i przymorskich zalewach wstępują na tarło do  wpadających doń rzek. Złożenie ikry poprzedzone jest gwałtowną gonitwą i  zalotami samca i samicy. Jaja składane są na żwirowatych ławach w  silnym prądzie wody. Samica o ciężarze 2-3 kg złożyć może 80 000-100 000  ziaren ikry, która przyczepia się do kamieni. Okres inkubacji wynosi  10-17 dni. Dojrzałość płciową uzyskują w 4-5 roku życia. Odżywianie W okresie młodzieńczym – różne gatunki drobnych,  zwierzęcych organizmów. W wieku starszym – ryby, żaby, ptaki wodne i  małe ssaki (gryzonie). Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy bolenia to rap, rapa, bielec, fat, fatynka, bolonek, cięga. Rada wędkarska Boleń jest rybą wysoko cenioną przez wędkarzy. Łowiąc  go na spinning stosuje się zarówno małe błystki obrotowe, jak i  wahadłowe. Przy połowie bolenia metodą muchową używa się dużych suchych  lub mokrych much ze skoczkami. Powinny być uzbrojone solidnymi hakami i  imitować małe rybki. Brzana (Barbus barbus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka Typowa ryba przydenna Znaczny spadek liczebności W wodach płynących gatunek przewodni krainy brzany Wymiar ochronny: do 40 cm Okres ochronny: od 1 stycznia do 30 czerwca Inne limity: 3 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW –  dobowy limit połowu (łącznie z boleniem, karpiem, lipieniem, pstrągiem  potokowym, amurem białym, sandaczem i szczupakiem). Budowa zewnętrzna Ciało wyciągnięte, smukłe, słabo wygrzbiecone o prawie  prostej linii brzucha. Pysk ryjkowaty, wydłużony. Otwór gębowy dolny z  grubymi, mięsistymi wargami, na krawędzi wargi górnej znajdują się  cztery wąsiki. Łuski średniej wielkości, 55-65 wzdłuż linii bocznej.  Płetwa grzbietowa krótka z 11-12 promieniami. Pierwszy jest najdłuższy i  pogrubiony, na tylnej krawędzi piłkowany. W krótkiej płetwie odbytowej  znajduje się 8 promieni. Płetwa ogonowa rozwidlona. Zęby trójrzędowe,  2.3.5-5.3.2. Ubarwienie grzbietu zazwyczaj brązowe do zielonoszarego.  Boki jaśniejsze, złociście lśniące. Strona brzuszna biaława, często z  czerwonawym połyskiem. Wszystkie płetwy szarozielone; piersiowe,  brzuszne, odbytowa oraz dolny płat płetwy ogonowej czerwonawo  podbarwione. U tego gatunku spotykana jest odmiana o pomarańczowożółtym  zabarwieniu („złota brzana”. Długość 30-50 cm, maksymalnie 100 cm. Występowanie Dobrze natlenione, czyste wody płynące o piaszczystym  lub żwirowym podłożu (w rzece – kraina brzany). Często trzyma się  poniżej przegród, śluz młyńskich oraz w pobliżu filarów mostów.  Występuje w południowo-zachodniej Anglii, we Francji, na północ od Alp,  po zlewisko Morza Czarnego. Brak jej w Irlandii, Szkocji, Danii i  Skandynawii. Tworzy trzy podgatunki: Barbus barbus gallicus (dorzecze  Garonny – Francja), Barbus barbus macedonicus (Dalmacja, Yardar) i  Barbus barbus thessalus (Tesalia). Tryb życia Stadna, przydenna ryba, przebywająca w ciągu dnia w  strefie silnego prądu wody; aktywna również nocą. Tarło od maja do  lipca. W tym okresie u samców pojawia się silna wysypka tarłowa,  występująca w postaci białych, perełkowatych, rogowych guzków  układających się rzędami na głowie i grzbiecie. Dojrzałe do tarła brzany  wędrują dużymi stadami w górę rzeki. Tarliskami są żwirowe ławy leżące w  płytkim nurcie. Liczba jaj 3000-9000, okres inkubacji 10-15 dni.  Kleista, żółtawa ikra początkowo przyczepia się do kamieni. Po  zapłodnieniu spłukiwana jest prądem wody pomiędzy kamienie, gdzie  pozostaje do chwili wylęgania się larw. Przez pewien czas po wykluciu i  zresorbowaniu zawartości woreczka żółtkowego przebywają one jeszcze na  tarliskach. Dopiero później zaczynają stopniowo spływać z prądem wody w  dół rzeki. Po raz pierwszy przystępują do tarła pomiędzy trzecim a  czwartym rokiem życia. Zimują w głębokich jamach i zakolach pod nawisami  brzegowymi. Odżywianie Młode ryby zjadają drobne zwierzęta denne. Dorosłe  odżywiają się fauną denną, larwami owadów, małymi rybkami, mięczakami,  ikrą ryb oraz w niewielkim stopniu roślinami. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy brzany to…  barwena, brama, barbuna, barwanka, barwin, silawa, parna dulska, brynka,  brząska, śliz, siulawa, maren, marena, meryna, kowbel, marenczuka. Uwagi Ikra brzany jest trująca. W okresie tarła trujące mogą  być również mięśnie jamy brzusznej. Zjedzenie ich powoduje wymioty i  biegunkę. Rada wędkarska Brzana jest rybą wysoko cenioną przez wędkarzy, bierze  jednak bardzo ostrożnie. Najlepiej łowić ją od lipca do listopada o  zmierzchu i nocą. Dobrymi przynętami są rosówki, słonina lub ser, które  trzeba podawać możliwie blisko dna. Certa (Vimba vimba) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro Wymiar ochronny: do 30 cm Okres ochronny: od 1 stycznia do 30 czerwca Inne limity: 5 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW dobowy limit połowu (łącznie z świnką). Uwagi: Wymiar obowiązuje także w wodach morskich. W rzece Wiśle od zapory  we Włocławku do jej ujścia – od dnia 1.IX do 30.Xi; w rzece Wiśle  powyżej zapory we Włocławku i w pozostałych rzekach – od 1.I do 30.VI. Budowa zewnętrzna Wyciągnięte, bocznie ścieśnione ciało (jego wysokość  mieści się cztery razy w długości), o wydłużonym, w formie nosa,  mięsistym pysku i dolnym podkowiastym otworze gębowym. Dolna warga nie  jest zrogowaciała. Wzdłuż linii bocznej 53-61 łusek. W płetwie  grzbietowej 11, w odbytowej 20-25 promieni. Zęby gardłowe jednorzędowe,  5-5. Grzbiet ciemny, szary do niebieskawego. Boki jaśniejsze,  srebrzyste. Brzuch biały. W okresie tarła samce przybierają „szatę  godową”. Ich głowa i górna część ciała stają się czarne, aksamitnie  lśniące. Strona brzuszna jest koloru pomarańczowego do czerwonawego.  Płetwy parzyste i odbytowa czarne. Pysk czarny do niebieskoczamego.  Długość 20-35 cm, maksymalnie 50 cm. Występowanie Wolno płynące wody o piaszczystym lub mulistym podłożu  oraz żyzne, nizinne jeziora. Forma podstawowa (Vimba vimba vimba)  zamieszkuje zlewisko Morza Północnego i Bałtyku (niegdyś wstępująca do  Wisły populacja była bardzo liczna). Tworzy cztery podgatunki: Vimba  vimba bergi (dolny bieg Bohu), Vimba vimba carinata (Dunaj do Kubania),  Vimba vimba persa (Morze Kaspijskie, dolny bieg Wołgi), Vimba vimba  tenella (rzeki Krymu, Kubań, do zachodniej części Kraju Zakaukaskiego).  Certa jeziorowa (Vimba elongata) występuje w jeziorach południowej  Bawarii i górnej Austrii. Vimba melanops żyje w północnych dopływach  Morza Egejskiego. Tryb życia Stadna ryba, w ciepłych miesiącach zwykle przebywająca w  płytkich przybrzeżnych partiach wody. Tarło – maj do czerwca. Ikra  składana w płytkich miejscach, blisko brzegu. Przedstawiony opis życia  dotyczy populacji osiadłych, nie opuszczających rzeki. Forma podstawowa  Vimba vimba vimba jest rybą wędrówną. Żerowiska jej znajdują się w  przybrzeżnych słonawych wodach morskich, skąd ryby podejmują wędrówkę  rozrodczą do rzek. Tarliska znajdują się w płytkich odcinkach rzek o  przejrzystej wodzie, kamienisto-żwirowym dnie i silnym prądzie wody. Dla  populacji wiślanej tarliskami były karpackie dopływy Wisły (San,  Wisłok, Wisłoka, Dunajec, Raba). By do nich dotrzeć, ryby wstępowały do  Wisły już od sierpnia do października w roku poprzedzającym tarło (od  połowy maja do pierwszych dni lipca). Młode ryby w pierwszych miesiącach  życia przebywają w rejonie swych narodzin. Następnie rozpoczynają  wędrówkę do morza, w ślad za powracającymi doń po tarle dorosłymi  osobnikami. Odżywianie Małe zwierzęta denne. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy certy to…  podluskwa, cyrka, cyrta, czarownica, czwyrka, czyrwka, kobyła,  podluskwa, podusta. Jaź (Leuciscus idus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro W Niemczech gatunek zagrożony Forma wyjściowa słynnej złotej orfy Wędruje na tarło w górę rzeki Wymiar ochronny: do 25 cm Okres ochronny: brak Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada okresu ochronnego. Inne limity: 10 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW dobowy limit połowu (łącznie z kleniem). Budowa zewnętrzna Wyciągnięte, dość wygrzbiecone, bocznie ścieśnione ciało  o małej głowie i wąskim, skierowanym nieco skośnie ku górze, otworze  gębowym. Łuski, stosunkowo małe, 55-61 wzdłuż linii bocznej. W płetwie  grzbietowej 11-12 promieni. Płetwa odbytowa ma ich 12-14, a jej  zewnętrzna krawędź jest wklęsła. Zęby gardłowe dwurzędowe, 3.5-5.3.  Grzbiet szarozielony do szaroczarnego. Boki jaśniejsze o intensywnym  srebrzystym połysku. Brzuch białawy. Oczy żółte. Płetwy grzbietowa i  odbytowa niebieskawoszare; pozostałe płetwy czerwonawe. Długość 30-50  cm, max. 80 cm. Występowanie W dużych rzekach i jeziorach. Od dorzecza Renu, na  północ od Alp aż po Ural. Nie występuje w Europie Południowej i na  południe od dorzecza Dunaju. Tryb życia Ryba stadna, spędzająca większość czasu w pobliżu  powierzchni wody. Jedynie zimą schodzi w jej głębsze partie. Tarło od  kwietnia do czerwca. W tym okresie u samców występuje wysypka tarłowa. W  celu złożenia ikry stada dojrzałych do rozrodu ryb ciągną w górę rzeki  do odcinków o piaszczystym lub żwirowatym dnie. Kleista ikra o średnicy  1,5 mm (40000-115000 sztuk w zależności od wielkości samicy), przyczepia  się do kamieni i wodnych roślin. Okres inkubacji trwa 10-20 dni. Po  złożeniu ikry tarlaki spływają w dół rzeki. W ślad za nimi, w jej  spokojne partie, już w pierwszym roku swego życia podążają młode ryby.  Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 3-4 lat. Odżywianie W okresie młodzieńczym pokarm ich stanowi plankton  zwierzęcy i roślinny. Później zjadają robaki, skorupiaki, larwy owadów i  małe mięczaki. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy jazia to… jaświca, jeżlica, kosłacz i orfa. Rada wędkarska Ponieważ jaź, zwłaszcza latem, chętnie przebywa tuż  pod powierzchnią wody, czatując na spadające na nią owady, z powodzeniem  można łowić go na muchówkę, stosując jako przynętę sztuczne muchy,  pasikoniki lub chrząszcze. W chłodniejszej porze roku należy stosować  metodę gruntową, używając jako przynęty kukurydzy, grochu, rosówek lub  ciasta. Jelec (Leuciscus leuciscus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, jezioro Ryba stadna preferująca szybki nurt Jak na rybę karpiowatą niezwykle ruchliwy Samiec z wysypką godową Wymiar ochronny: do 15 cm Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Ciało w zależności od charakteru zamieszkiwanej wody  mniej lub bardziej wydłużone, w przekroju nieomal okrągłe. Głowa mała.  Otwór gębowy wąski, o lekko dolnym położeniu. Łuski duże, 47-53 wzdłuż  linii bocznej. W płetwie grzbietowej 10-11 promieni, a w odbytowej  10-12. Krawędź płetwy odbytowej wklęsła. Dwurzędowe zęby gardłowe,  2.5-5.2(3). Grzbiet ciemny, niebiesko lśniący. Boki żółtawe o  srebrzystym połysku, brzuch białawy. Płetwy piersiowe, brzuszne oraz  odbytowa w kolorze od żółtawego do pomarańczowego. Linia boczna jest  często z obydwu stron ciemno oblamowana. Długość 15-20 cm, maksymalnie  do 30 cm. Występowanie Przeważnie w szybko płynących ciekach wodnych o  piaszczystym i żwirowatym podłożu. W Europie – na północ od Pirenejów i  Alp. Nie występuje w Szkocji, zachodniej i północnej Norwegii, oraz na  zachodnich i południowych Bałkanach. W południowej Francji występuje  podgatunek Leuciscus leuciscus burdigalensis. Tryb życia Towarzyska, o żywym usposobieniu, powierzchniowa ryba,  uchodząca wśród karpiowatych za jednego z najlepszych pływaków. Tarło w  kwietniu i maju. W tym okresie na całym ciele samców pojawia się drobna  wysypka tarłowa. Ikra o średnicy 2 mm przyczepia się do podwodnych  roślin i kamieni. Dojrzałość płciową uzyskuje pod koniec trzeciego roku  życia. Odżywianie Plankton, robaki, ślimaki, larwy owadów, wodne i lądowe owady, czasami również fragmenty roślin. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy jelca to… wielec, parzocha, gnojusz, jalec, jajczyk, jarąg a także jarążek. Karaś (Carassius carassius) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Bardzo pospolity Niezwykle odporny i żywotny Chętnie trzymany w stawach Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada wymiaru ani okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Ciało silnie wygrzbiecone, krępe, bocznie ścieśnione.  Brak wąsów. Łuski duże, 31-55 wzdłuż linii bocznej. Płetwa grzbietowa  wysoka z 17-25 promieniami. Jej górna krawędź jest wypukła. Pierwszy  promień miękki, giętki, na tylnej krawędzi lekko piłkowany. W płetwie  odbytowej 8-11 promieni. Płetwa ogonowa lekko wcięta. Zęby gardłowe  jednorzędowe, 4-4. Na pierwszym łuku skrzelowym 23-33 wyrostki  filtracyjne. Grzbiet brązowawy z zielonym połyskiem. Boki jaśniejsze,  żółtawobrązowe. Strona brzuszna od żółtawej do brudnobiałej. Na trzonie  ogona ciemna plama. Długość 20 do 35 cm. maksymalnie 50 cm. Występowanie Od Anglii po wschodnią Rosję, zazwyczaj w płytkich,  zarośniętych roślinnością wodną małych zbiornikach i jeziorach. Z  powodzeniem wsiedlony w wielu miejscach, np.: w Hiszpanii. Tryb życia Bardzo plastyczna ryba karpiowata, wytrzymująca silne  zanieczyszczenia wody oraz wysokie deficyty tlenu. Okres zimowy spędza  zagrzebana w mule, zapadając w swoistą śpiączkę zimową. Również  zagrzebuje się w nim, gdy zamieszkiwany przez nią zbiornik wodny zaczyna  wysychać. Tarło – w maju i czerwcu. Gotowe do rozrodu ryby gromadzą się  w płytkich, obficie porośniętych podwodną roślinnością miejscach;  Kleista ikra o średnicy 1-1,5 mm (150000-300000) przyczepia się do  roślin. Okres inkubacji trwa 3-7 dni. Dojrzałość płciową ryby uzyskują  przy długości 8-15 cm w 3-4 roku życia. Odżywianie Rośliny wodne i małe zwierzęta denne (zwłaszcza larwy ochotkowatych i jętek). Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy karasia to… japończyk, japoniec, karaska i bąk. Uwagi -Karaś potrafi wytrzymać ekstremalnie niekorzystne  warunki środowiskowe, jednak wówczas przybiera tzw. formę głodową,  często spotykaną w ubogich, dystrogficznych, leśnych zbiornikach. Rada wędkarska Karasia łowi się z reguły na metodę gruntową podając  przynętę w taki sposób, by znajdowała się tuż nad dnem. Karaś jest  wszystkożerny, więc można z równym powodzeniem użyć np. białych i  czerwonych robaków, kukurydzy, ziemniaków lub ciasta. Karaś srebrzysty (Carassius auratus gibelio) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Pochodzi ze wschodniej Azji Bliski krewny złotej rybki W wodach europejskich często występują tylko samice Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada wymiaru ani okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Ciało umiarkowanie wyciągnięte, bocznie ścieśnione. Brak  wąsów. Łuski duże, 28-32 wzdłuż linii bocznej. Płetwa grzbietowa  wysoka, z 17-25 promieniami, jej krawędź jest prosta lub lekko wypukła. W  płetwie odbytowej 8-11 promieni, płetwa ogonowa wcięta. Zęby gardłowe  jednorzędowe. 4-4. Na pierwszym łuku skrzelowym 35-48 wyrostków  filtracyjnych. Grzbiet jasny, brązowawy. Boki i brzuch żółtawe,  srebrzyście lśniące. Otrzewna jamy ciała czarna. Długość 15-35 cm,  maksymalnie 45 cm. Występowanie Stojące i wolno płynące wody o miękkim podłożu, gęsto  porośniętym roślinnością. We wschodniej Azji od basenu Amuru po Syberię.  Obecnie sztucznie wprowadzony do wielu wód europejskich. Tryb życia Karaś srebrzysty często występuje razem z karasiem  (Carassius carassius), gdyż nie tylko jest do niego podobny z wyglądu i  ma takie same wymagania pokarmowe, lecz również – tak jak on jest  odporny na niekorzystne warunki środowiska. Rośnie szybciej od karasia,  dlatego – zwłaszcza w Europie Wschodniej – hodowany jest jako ryba  stawowa. Tarło – maj, do czerwca. Ikra (160000-380000) składana jest w  płytkiej wodzie, wśród gęstej podwodnej roślinności. Okres inkubacji  ikry trwa 5-7 dni. Dojrzałość płciową gatunek ten uzyskuje w 3-4 roku  życia (przy długości 15-20 cm). Odżywianie Małe zwierzęta denne, zooplankton i rośliny wodne. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy karasia to… japończyk, japoniec, karaska i bąk. Karaś srebrzysty jest jednym z dwóch podgatunków karasia chińskiego  (Carassius auratus). Drugi podgatunek to karaś złocisty. Jego udomowioną  formą jest rozprzestrzeniona na całym świecie złota rybka,  najpopularniejsza obecnie ryba stawowa. Istnieje wiele jej odmian  barwnych przez złote i srebrne po białe, różniących się ponadto  kształtem głowy i płetw. Do najpospolitszych odmian należy welon,  kometa i teleskop, słynne są także lwia główka, jajoryb, tygrysek czy  jaskółczy ogon. Rada wędkarska Karasia łowi się z reguły na metodę gruntową podając  przynętę w taki  sposób, by znajdowała się tuż nad dnem. Karaś jest  wszystkożerny, więc  można z równym powodzeniem użyć np. białych i  czerwonych robaków,  kukurydzy, ziemniaków lub ciasta. Karp (sazan) (Cyprinus carpio) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, jezioro, staw Istnieją rozliczne odmiany Może żyć 40 – 50 lat Forma dzika (sazan) jest zagrożona wymarciem Wymiar ochronny: do 30 cm Okres ochronny: brak Inne limity: 3 szt Dobowy limit połowu (łącznie z boleniem, lipieniem, pstrągiem potokowym, amurem białym, sandaczem, szczupakiem i brzaną). Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb. Wymiar ochronny nie dotyczy populacji zamieszkujących rzeki. Budowa zewnętrzna Dzika, podstawowa forma karpia (sazan) ma wyciągnięte,  bocznie słabo ścieśnione ciało. Wysuwalny otwór gębowy ma położenie  końcowe. Na górnej wardze występują cztery wąsiki (dwa dłuższe i dwa  krótsze). Zęby gardłowe trójrzędowe. Łuski duże, 33-40 wzdłuż linii  bocznej. U hodowlanych odmian ciało, w zależności od odmiany, bywa mniej  lub bardziej wyciągnięte i wygr/biecone. Wyróżnia się karpie: Karp łuskowy (pełnołuski) przypomina pełnym ułuszczeniem forme dziką, różni się jednak od niej dość wyraźnie znacznie silniejszym wygrzebieceniem. Karp lustrzeń ma tylko nieliczne, bardzo duże łuski, nieregularnie rozmieszczone na całym ciele. Karp linowy ma rząd dość dużych łusek wzdłuż linii bocznej, niekiedy także wzdłuż grzbietu. Karp goły jest całkowicie bezłuski lub też ma jedynie bardzo nieliczne pojedyncze łuski. Jego skóra jest gruba. Płetwa grzbietowa z 20-26 rozwidlającymi się promieniami. W  płetwie odbytowej jest ich 8-11, w brzusznej 9-11, piersiowej 16-17, w  ogonowej zaś 19; wszystkie u góry wyraźnie się rozwidlają. Ubarwienie  jest zmienne. Grzbiet zazwyczaj zielonobrązowy do zielonoczarniawego.  Boki srebrzystobrązowawe, brzuch biały. Płetwy zielonoszare z brązowawym  odcieniem, nierzadko czerwonawe. Długość 25-75 cm, maksymalnie 120 cm.  Osiąga wiek 40 lat. Występowanie Pierwotnie tylko w zlewiskach mórz: Czarnego. Azowskiego  i Kaspijskiego. Lubi ciepłe, stojące i wolno płynące wody o  piaszczystym lub mulistym podłożu, obficie zarośnięte roślinnością. W  rejonie swego pierwotnego występowania reprezentowany jest przez trzy  podgatunki: Cyprinus carpio carpio (zlewiska Morza Czarnego, Azowskiego i  Kaspijskiego), Cyprinus carpio haematopterus (basen Amuru, północne  Chiny), Cyprinus carpio viridiolaceus (południowe Chiny, Wietnam). Jako  podstawowa hodowlana ryba został już w XIII-XV wieku rozpowszechniony  prawie w całej Europie. Tryb życia W ciągu dnia karp trzyma się zazwyczaj głębszych,  zaciemnionych miejsc, przejawiając wzrastającą aktywność wraz z  zapadającym zmierzchem. Tarło – maj do lipca, zależnie od kształtowania  się w tym okresie temperatury wody. Na głowie i płetwach piersiowych  samców słaba wysypka tarłowa. Ikra składana jest w płytkich, zacisznych,  porośniętych roślinnością przybrzeżnych miejscach (również na zalanych  wczesnoletnim przyborem łąkach), przy temperaturze wody od 18 do 20°C. Z  powodu wysokiej temperatury tarła karpie żyjące w otwartych wodach  naszej chłodniejszej szerokości geograficznej (również w Polsce), rzadko  znajdują sposobność do odbycia naturalnego rozrodu. Składanie ikry  odbywa się porcjami, z tygodniowym odstępem czasu. Zależnie od ciężaru  ciała samicy składanych jest 200000-300000 jaj. Są one jasne, a po  dostaniu się do wody pęcznieją, zwiększając prawie o połowę swą  średnicę. Przyklejają się do wodnych roślin, podobnie jak i wykluwające  się po 3-5 dniach larwy, które jeszcze następne 1-3 dni spędzają  przyczepione do nich za pomocą znajdujących się na głowie przyczepnych  organów. Po tym okresie spoczynku młode karpie muszą podpłynąć ku  powierzchni wody aby napełnić powietrzem pęcherz pławny. Dopiero teraz  są zdolne do samodzielnego pływania. Karpie hodowlane w stawach osiągają  w trzecim roku życia ciężar 1-2 kg przy długości ciała 25-35 cm.  Również dzikie karpie odznaczać się mogą tak szybkimi przyrostami,  zazwyczaj jednak rosną zdecydowanie wolniej. Odżywianie Młode kapie zjadają rośliny i zwierzęcy plankton  (wyrostki, skorupiaki). Przy długości około 18 mm zaczynają polować na  zwierzęta denne. Osobniki dorosłe pobierają dodatkowo pokarm roślinny.  Karpie rozpoczynają żerowanie dopiero przy temperaturze wody  przekraczającej 8°C. jednak najlepiej przyswajają pokarm w temperaturze  powyżej 20°C. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy karpia to…  szaran, szaranek, spaczniak, sazan, opaczniak, karapuda, leszczyk,  opaczniak oraz stopniak. Uwagi W gospodarce stawowej karp jest najważniejszą rybą  hodowlaną, której roczne odłowy oceniane są w skali światowej na około  200000 ton. Rada wędkarska Łowienie karpi to wielka dziedzina wędkarskiej wiedzy,  która mogłaby wypełnić całą książkę. Skuteczne przynęty to m.in.  ziemniaki, kukurydza, białe i czerwone robaki oraz kulki proteinowe o  różnych smakach i zapachach. Każdy wędkarz może zresztą spróbować  skomponowania własnej przynęty. Zalecane jest regularne zanęcanie  wybranego łowiska. Po złowieniu pierwszego karpia warto łowić dalej w  tym samym miejscu, ryby te rzadko bowiem żerują samotnie. Kiełb (Gobio gobio) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Pospolita ryba przydenna Często tworzy duże stada W stawikach pełni „służbę porządkową” Uwagi: Na wodach PZW zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu ryb nie posiada wymiaru ani okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Ciało wrzecionowate, w przekroju prawie okrągłe, o  krótkim szerokim trzonie ogonowym. Głowa długa, oczy duże. Pysk tępy,  otwór gębowy dolny. Na górnej szczęce dwa krótkie wąsiki, które  odchylone do tyłu sięgają co najwyżej środka oka. Łuski duże, 40-42  wzdłuż linii bocznej. W płetwie grzbietowej 9-10 promieni. W płetwie  odbytowej jest ich 8-9. Płetwa ogonowa (tak jak u wszystkich gatunków  kiełbi) rozwidlona. Zęby gardłowe dwurzędowe, (2)3.5-5.3(2). Grzbiet  brązowoczarniawy, brązowozielonkawy lub brązowoniebieskawy. Boki  jaśniejsze z długim szeregiem ciemnych, fioletowo do niebieskawo  połyskujących plam. Brzuch białawy, lśniący, na płetwach nieparzystych  ciemne punkty. Długość 8-14 cm, maksymalnie 20 cm. Występowanie W szybko płynących wodach krain pstrąga, lipienia i  brzany oraz w przybrzeżnej strefie czystych, zasobnych w tlen jezior o  żwirowym lub piaszczystym dnie. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony w  Europie Zachodniej, Środkowej i Wschodniej aż do Uralu. Na Bałkanach i w  basenie Morza Czarnego tworzy liczne podgatunki. W dorzeczu Dunaju i  Dniestru występuje podgatunek Gobio gobio obtusirostris. Tryb życia Towarzyska, żywa przydenna ryba spędzająca ciepłe letnie  miesiące na płyciznach. Na zimę schodzi do głębszych miejsc, gdzie  zimuje. Tarło w maju i czerwcu. W tym okresie na głowie i przedniej  części ciała pojawia się wysypka tarłowa. Kleista ikra o średnicy 1,5 mm  (1000-3000) składana jest porcjami co kilka lub kilkanaście dni, na  kamieniach lub roślinach, w miejscach z przepływem wody. Jakość  substratu. na którym złożona została ikra, decyduje p powodzeniu jej  inkubacji. Odpowiednie jest podłoże piaszczyste i żwirowe, gdyż jaja nie  mogą ulec zamuleniu. Aby larwy przeżyły, woda musi mieć wysoką  zawartość tlenu. Odżywianie Robaki, skorupiaki, larwy owadów, a także ikra ryb. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy kiełbia to… ćwiok, forela, kobel, koblik, kowbel, rudzik oraz zmarzlica. Kleń (Leuciscus cephalus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro Jedna z najpospolitszych ryb naszych wód płynących Z wiekiem staje się drapieżnikiem Ciemne obwódki łusek tworzą na ciele siatkowaty wzór Wymiar ochronny: do 25 cm Okres ochronny: brak Inne limity: 10 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW dobowy limit połowu (łącznie z jaziem). Budowa zewnętrzna Ciało wrzecionowate, w przekroju prawie okrągłe, głowa  szeroka, masywna. Szeroki otwór gębowy. Łuski duże i grube. 44-46 wzdłuż  linii bocznej. W płetwie grzbietowej 11-12 promieni, w odbytowej jest  ich 10-12. Zewnętrzna krawędź tej płetwy wypukła. Zęby gardłowe  dwurzędowe, 2.5-5.2. Grzbiet brązowoszary z zielonkawym połyskiem, boki  srebrzyste, często złociście lśniące. Brzuch białawy. Płetwy brzuszne i  odbytowa czerwone. Łuski są ciemno obramowane (rysunek sieci). Długość  30-40 cm, maksymalnie do 60 cm. Występowanie Szeroko rozprzestrzeniony w płynących wodach Europy (od  Półwyspu Iberyjskiego do Uralu) i Azji Przedniej. Rzadziej występuje w  jeziorach. Z rzek zlewiska Morza Śródziemnego (Hiszpania, południowa  Francja, Włochy, Grecja) znanych jest 7 podgatunków tej ryby. Blisko  spokrewnionymi gatunkami są: występujący w zlewisku Morza Kaspijskiego  Leuciscus agdamicus, w Turcji Leuciscus berak i Leuciscus cephaloides, a  w Syrii Leuciscus lepidus. Tryb życia Odporna, pospolicie występująca, stadna ryba. Starsze  osobniki prowadzą samotny tryb życia. Tarło od kwietnia do czerwca. U  samców pojawia się w tym okresie drobna wysypka tarłowa. Kleista ikra o  średnicy 1,5 mm (około 45000 sztuk na kilogram ciężaru ciała samicy)  przyczepia się do kamieni i wodnych roślin. Okres inkubacji trwa około  jednego tygodnia. Samce uzyskują dojrzałość płciową najczęściej po  trzecim, samice zaś po czwartym roku życia. Po złożeniu ikry klenie  spływają z tarlisk do głębszych miejsc, gdzie występują partie spokojnej  oraz szybko płynącej wody. W ciągu dnia klenie stoją w głębokich  dołach, pod nawisami brzegowymi i zwieszającymi się nadbrzeżnymi  gałęziami. Te płochliwe ryby, przebywają w strefie otwartej wody,  reagują ucieczką w głębinę na każdy nawet najmniejszy ruch w polu ich  widzenia; wkrótce jednak ponownie pojawiają się pod jej powierzchnią. Odżywianie W wieku młodzieńczym robaki, skorupiaki, mięczaki, larwy  owadów i owady z powietrza. Duże osobniki zjadają głównie małe ryby,  żaby, przechodzące wylinkę raki a także drobne ssaki. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy klenia to…  biełucha, biały jelec, ześnioczek, paruch, paryj, jedlica, klan, klanek,  kleniak, kliniak, klin, klonik, lalczyk, lalec, ześnioczek oraz żabiak,  kliń. Koza (Cobitis taenia) Kozowate – piskorzowate (Cobitidae) Woda: strumień, rzeka Mocno bocznie spłaszczone ciało Kolce pod oczami Podługowate plamy na ciele Uwagi: Gatunek prawnie chroniony – całkowity zakaz połowu. Budowa zewnętrzna Głowa wydłużona, bocznie silnie ścieśniona. Otwór gębowy  wąski, dolny, z sześcioma krótkimi wąsikami na szczęce górnej (cztery z  przodu, dwa w kącikach warg). Przedni otwór nosowy rurkowaty i krótki.  Tuż pod okiem w fałdzie skórnym ukryty jest ruchomy, podwójny kolec,  charakterystyczna cecha wszystkich gatunków kóz. Całe ciało pokryte  małymi, cienkimi łuskami. Linia boczna wykształcona tylko w przedniej  części ciała. Płetwa grzbietowa z 10-12, a odbytowa z 7-9 promieniami. U  samców drugi promień płetw piersiowych jest pogrubiony. Zęby gardłowe  jednorzędowe, 8(9,10)-(10,9)8. Grzbiet brudnożółty z ciemnymi, brązowymi  plamami, kreskami i marmurkowymi wzorami. Boki koloru piaskowego z  długim rzędem 10-20 ciemnobrązowych, jasno obramowanych plam, łączących  się ze sobą czarną, cienką, długą linią. Nad nimi podobny rząd plam  mniejszych. Brzuch białawy. Na górnej krawędzi nasady ogonowej czarna  plama. Długość 8-10 cm. Występowanie Szeroko rozprzestrzeniona w całej Europie, w  przejrzystych wodach płynących i brzegowej strefie jezior o piaszczystym  lub mulistym podłożu. Tworzy 7 podgatunków żyjących na terenie  Hiszpanii, północnych Włoch i Bałkanów. Liczebność pogłowia tego gatunku  uległa w ostatnim okresie znacznemu zmniejszeniu. Tryb życia W ciągu dnia koza przebywa zagrzebana w piaszczystym  podłożu, ożywiając się wraz z nastaniem zmierzchu. Tarło – kwiecień do  czerwca. Kleista ikra składana jest w płytkiej wodzie na kamieniach lub  roślinach. Odżywianie Małe, bytujące w podłożu zwierzęta bezkręgowe. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy kozy to…  sykałka, sykawka, sykit, sikacz, piaskownica, junyk, kolinka, kowbeń,  szczypawka, węgorka i kózka. Krąp (Blicca bjoerkna) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro, staw Uderzająco duże oczy Bardzo podobny do leszcza Pospolita, plastyczna ekololgicznie ryba Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada wymiaru, ani okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Wysoko wygrzbiecone, bocznie silnie ścieśnione ciało o  tępym pysku i częściowo dolnym otworze gębowym. Średnica oka większa lub  równa długości pyska. Wzdłuż linii bocznej 44 do 50 łusek. W płetwie  grzbietowej 11, w odbytowej 22-26 promieni. Płetwy piersiowe nie sięgają  do nasady płetw brzusznych. Zęby gardłowe dwurzędowe, 1 (2,3). 5-5(3.2)  l. Grzbiet zielonoszary do zielonoczarnego; boki jaśniejsze. Strona  brzuszna biaława do czerwonawej, srebrzyście lśniąca. Płetwy  ciemnoszare. Nasada płetw piersiowych i brzusznych czerwonawa. Długość  ciała 20-30, maksymalnie 35 cm. Występowanie Silnie zarośnięte roślinnością nizinne jeziora oraz  wolno płynące większe rzeki na północ od Pirenejów i Alp, od Francji do  Uralu. Dopływy Morza Czarnego i Morza Azowskiego (Dunaj do Rionu),  zlewisko Morza Kaspijskiego. Tryb życia Ryba stadna, przebywająca zazwyczaj w pobliżu dna, w  silnie zarośniętych przybrzeżnych partiach wody. Często towarzyszy  stadom leszcza (Abramis brama). Jedynie na zimowanie ciągnie do  spokojnych, głębokich miejsc (np.: w starorzeczach). Tarło – maj do  czerwca. U samców występuje w tym okresie bardzo drobna, słaba wysypka  tarłowa. Ikra składana jest stadnie wśród przybrzeżnej, podwodnej  roślinności. Jasnożółta ikra o średnicy 2 mm (11 000 do 82 000, u krąpia  z Wołgi do 109 000) przyczepia się do roślin wodnych. Młode ryby rosną  bardzo wolno, jednak w wieku 3-5 lat, przy długości 10-12 cm, osiągnąć  mogą dojrzałość płciową. Odżywianie Małe zwierzęta denne oraz części roślin. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy krąpia to… podleszczak, podleszczyk, picuś, klapka i klepka. Leszcz (Abramis brama) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro, staw Pospolita, przydenna ryba stadna Samiec z silną wysypką godową W wodach płynących gatunek przewodni krainy leszcza Wymiar ochronny: do 40 cm Okres ochronny: od 10 kwietnia do 20 czerwca Uwagi: Wymiar obowiązuje tylko w wodach morskich. Od 10 kwietnia do 20 czerwca w jeziorze Drużno i wodach łączących to jezioro z Zalewem Wiślanym. Budowa zewnętrzna Silnie wygrzbiecone, bocznie równie silnie ścieśnione  ciało o tępym pysku i prawie dolnie ustawionym otworze gębowym. Średnica  oka mniejsza od długości pyska. Łuski duże. 50-57 wzdłuż linii bocznej.  Płetwa grzbietowa z 12, a odbytowa z 26-31 promieniami. Płetwy  piersiowe sięgają do nasady płetw brzusznych. Zęby gardłowe  jednorzędowe, 5-5. Grzbiet w kolorze od ołowianego do czarniawego,  zazwyczaj zielonawo połyskujący. Boki jaśniejsze, metalicznie lśniące.  Brzuch białawy o perłowym połysku. U starszych osobników jest on zwykle  złocisty. Płetwy nieparzyste ciemnoszare; parzyste jasnoszare. Długość  30-50 cm, maksymalnie 75 cm. Występowanie W dużych, żyznych jeziorach i wolno płynących rzekach  (kraina leszcza) na północ od Pirenejów i Alp. Od Irlandii i Anglii (nie  występuje w północnej Szkocji i Kornwalii), przez Europę Zachodnią i  Środkową, w południowej Norwegii, Szwecji i Finlandii. aż do Uralu.  Tworzy dwa podgatunki: Abramis brama danubii (basen Dunaju) i Abramis  brama orientalis. Tryb życia Młode ryby żyją w małych stadkach, w przybrzeżnej  strefie wody. Starsze w jej głębszych rejonach, skąd wraz z nastaniem  ciemności ciągną w poszukiwaniu pokarmu na przybrzeżne płycizny (głęboko  penetrują muł, pozostawiając charakterystyczne ślady żerowania). Tarło –  od maja do czerwca. W tym okresie u samców występuje silna wysypka  tarłowa. Stado tarłowe wyszukuje płytkie, silnie porośnięte roślinnością  miejsce w strefie brzegowej. Żółtawa ikra o średnicy 1,5 mm przykleja  się do wodnych roślin. Okres wylęgania trwa od 3 do 12 dni. Dojrzałość  płciową uzyskuje w 3-4 roku życia. Odżywianie Małe zwierzęta denne. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy leszcza to… glapa, kleszcz oraz laskura. Rada wędkarska Mięso leszcza jest wprawdzie ościste, ale smaczne.  Można łowić go z gruntu, używając jako przynęty białych i czerwonych  robaków, ciasta, kukurydzy lub ziemniaków. Najlepiej bierze od lipca do  września. Lin (Tinca tinca) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Odporna, żywotna ryba Aktywny o zmierzchu i nocą Przydenna ryba spokojnych, obficie zarośniętych wód Wymiar ochronny: do 25 cm Okres ochronny: brak Inne limity: 4 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW, dobowy limit połowu (łącznie z sieją i węgorzem). Budowa zewnętrzna Zwarte, mocno zbudowane ciało o szerokim trzonie  ogonowym. Oczy małe. Otwór gębowy mały, końcowy, w kącikach otworu  gębowego jeden wąsik. Łuski drobne (95-100 wzdłuż linii bocznej),  głęboko osadzone w grubej, śluzowatej skórze. W płetwie grzbietowej  12-13 promieni, odbytowa ma ich 9-11. Wszystkie płetwy zaokrąglone. U  samców, poczynając od drugiego roku życia, przy długości 12 cm płetwy  brzuszne wydłużają się, a ich drugi promień grubieje. Płetwa ogonowa  lekko wklęsła. Zęby gardłowe jednorzędowe, 4(5)-5. Grzbiet jest  najczęściej ciemnozielony lub ciemnobrązowy. Boki jaśniejsze mosiężnie  połyskujące, strona brzuszna żółtawobiała. Długość 20-30 cm, maksymalnie  60 cm (ciężar do 7,7 kg). Występowanie Przeważnie w wolno płynących rzekach oraz płytkich,  nagrzewających się jeziorach i stawach o mulistym dnie, gęsto  porośniętym podwodną roślinnością. Rozprzestrzeniony szeroko w całej  Europie aż po Syberię. W Alpach spotykany do wysokości 1600 m n.p.m. Nie  występuje na Islandii, w północnej Szkocji i Skandynawii. Brak go w  Dalmacji, południowej Grecji i na Krymie. Ta karpiowata ryba spotykana  bywa również w wodach słonawych, np.: w zalewach Morza Bałtyckiego. Tryb życia Ostrożny, bardzo płochliwy samotnik, trzymający się w  ciągu dnia w pobliżu dna, przejawiający zwiększoną aktywność po  zapadnięciu ciemności. Tarło od maja do lipca, przy temperaturze wody od  19 do 20°C. Z chwilą zbliżania się pory tarła dojrzałe do rozrodu  osobniki zaczynają grupować się w stada. Tarło jest rozciągnięte w  czasie i trwa zazwyczaj od 1,5 do 2 miesięcy. Ikra składana jest  porcjami w odstępach ok. 2 tygodni. Liczba jaj, zależnie od wielkości  samicy, wynosi od 300000 do 900000 sztuk. Bardzo mała kleista ikra o  średnicy 0,8-1 mm przyczepia się do wodnych roślin. W temperaturze wody  20°C okres inkubacji ikry wynosi ok. 3 dni. Wylęgające się larwy mają  długość 4-5 mm. Mają one na głowie kleiste gruczoły, za pomocą których  przyczepiają się do roślin, aż do czasu zresorbowania zawartości  woreczka żółtkowego. Zabezpieczone są w ten sposób przed opadnięciem w  muliste podłoże. Z chwilą wykształcenia się skrzeli kleiste gruczoły na  głowie ulegają zanikowi. Lin rośnie wolno, uzyskując dojrzałość płciową w  3-4 roku życia. Odżywianie W okresie młodocianym zjada plankton. Później pokarm  jego stanowią małe zwierzęta denne (robaki, ślimaki, larwy owadów,  mięczaki), rośliny, a także na pół przegniłe ich części. Zimą nie  przyjmuje pokarmu. Zapada w rodzaj specyficznej śpiączki zimowej i  spędza ten okres zagrzebany w mule. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy lina to… pszenicznik, oczeretniak oraz kaliniak. Uwagi W gospodarce stawowej lin hodowany jest obok karpia jako  ryba dodatkowa. Wyselekcjonowane, szybko rosnące stawowe rasy tej ryby  już w drugim roku życia osiągają ciężar 150-250 g („lin porcyjny”). Lin  jest popularną rybą hodowlaną, odznaczającą się bardzo małymi  wymaganiami pod względem jakości wody. Jego mięso jest delikatne i  bardzo smaczne. „Złoty lin”, barwna, czerwonożółta odmiana, jako ryba  ozdobna często trzymany jest w stawach parkowych a także w akwariach. Rada wędkarska Lin uchodzi za niezwykle płochliwą rybę, bardzo  wrażliwą na wszelkie hałasy czy wstrząsy na brzegu lub w łodzi i biorącą  przynętę bardzo ostrożnie. Można go łowić np. na białe i czerwone  robaki, kukurydzę lub ciasto, podawane jak najbliżej dna, ale tak, by  przynęta nie tonęła w mule. Do odniesienia wędkarskich sukcesów  konieczne jest jednak kilkudniowe nęcenie. Lipeń (Thymallus thymallus) Lipieniowate (Thymallidae) Woda: strumień, rzeka W wodach płynących górskich, gatunek przewodni krainy lipienia Bardzo duża płetwa grzebietowa, przypominająca chorągiew Ryba o wyjątkowo smacznym mięsie, niezwykle atrakcyjna wędkarsko   Wymiar ochronny: do 30 cm Okres ochronny: od 1 marca do 31 maja Inne limity: 3 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW –  dobowy limit połowu (łącznie z boleniem, karpiem, pstrągiem potokowym,  amurem białym, sandaczem, szczupakiem i brzaną). Budowa zewnętrzna Ciało umiarkowanie wyciągnięte, bocznie ścieśnione, o  małej głowie i spiczastym pysku. Łuski małe, 74-96 wzdłuż linii bocznej.  Płetwa tłuszczowa pomiędzy wysoką płetwą grzbietową a płetwą ogonową.  Mały otwór gębowy może sięgać do przedniej krawędzi oka. Szczęka górna  wysunięta do przodu. Obydwie szczęki mają drobne zęby. Płetwa grzbietowa  rozpoczyna się daleko przed nasadą płetw brzusznych. U samca płetwy  grzbietowa, odbytowa oraz brzuszna są większe niż u samicy. Strona  grzbietowa zielononiebieska lub niebieskawoszara, boki i brzuch w  kolorze od srebrzystobiałego do mosiężnego, w okresie tarła z purpurowym  odblaskiem. Na grzbiecie i bokach znajdują się nieregularnie  rozmieszczone czarne plamy. Szara płetwa grzbietowa ma 4-5 rzędów  czerwonawych, okrągłych plam. Długość 25-35 cm, maksymalnie 60 cm. Występowanie W szybko płynących, dobrze natlenionych wodach o stałym  mineralnym podłożu. Rozsiedlony bardzo nieregularnie w zachodniej,  środkowej i wschodniej Europie. W krajach skandynawskich spotykany  również w jeziorach. Jego populacja uległa w wielu miejscach znacznemu  zmniejszeniu. Tryb życia Ryba stanowiskowa (osiadła). Tarło od marca do czerwca. W  miejscu o silnym prądzie samica składa na żwirowym podłożu jaja o  średnicy od 3 do 4 mm (3000-6000 sztuk), które po zapłodnieniu przykrywa  żwirem. Okres inkubacji ikry trwa około dwóch tygodni. Samce dojrzewają  płciowo w drugim i trzecim roku życia, natomiast samice w czwartym.  Najczęściej populacje lipienia żyją razem z populacjami pstrąga  potokowego. Bardzo duże osobniki nie tolerują w miejscu swego  przebywania żadnych innych konkurentów pokarmowych. Lipienie potrzebują  dużo przestrzeni życiowej, dlatego nie spotyka się ich w małych  potokach. Ponieważ ich wymagania tlenowe są równie wysokie jak pstrąga  potokowego i pstrąga źródlanego, zanieczyszczenie pierwotnie  zamieszkiwanych przez lipienie wód sprawia, że nie znajdują już w nich  odpowiednich warunków bytowych. Ponadto lipień bardzo podatny jest  wówczas na różne choroby. Dlatego w typowej dla siebie rzecznej krainie  lipienia jest gatunkiem ustępującym. Mówi się nawet o występowaniu  symptomów wskazujących, że istnienie tego gatunku zaczyna być zagrożone. Odżywianie Robaki, ślimaki, wodne i powietrzne owady, małe ryby oraz ikra ryb. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy lipienia to… kardynał, lipak oraz lipek. Uwagi :Niemiecka nazwa lipienia Asche wywodzi się od popielatego, szarego odcienia, występującego w ubarwieniu tej ryby. Miętus (Lota lota) Dorszowate (Gadidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro Charakteryzuje się jednym wąsem pod żuchwą Ma wyśmienite mięso Ryba wybitnie zimnolubna, aktywna przede wszystkim w zimie   Wymiar ochronny: do 25 cm Okres ochronny: od 1 grudnia do końca lutego Uwagi: W rzece Odrze od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami morskimi.Z wyjątkiem rzeki Odry od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami morskimi. Budowa zewnętrzna Ciało silnie wyciągnięte, z przodu walcowate, w części  tylnej bocznie ścieśnione. Głowa szeroka i płaska. Duży, lekko dolny  otwór gębowy. Szczęki z drobnymi, tarkowatymi zębami. Na podbródku jeden  długi wąs. Przy otworach nosowych dwa króciutkie wąsiki. Łuski małe,  cienkie, okrągłe. Linia boczna niepełna. Pierwsza płetwa grzbietowa z  9-16, druga z 67-85 promieniami – jest ona prawie tak długa jak płetwa  odbytowa (65-78 promieni). Płetwy brzuszne położone gardłowo. Płetwa  ogonowa zaokrąglona. Ubarwienie grzbietu brązowe, oliwkowożółte lub  zielonkawe z ciemnym, niewyraźnym marmurkowym wzorem. Boki jaśniejsze,  żółtawe. Brzuch białawy; ubarwienie ryb w zależności od podłoża jest  bardzo zmienne. Młode są znacznie ciemniejsze od ryb dorosłych. Miętus  ma przeciętnie 30-60 cm długości, maksymalnie 120 cm. Osiąga wówczas  25-30 kg i wiek 15-20 lat. Występowanie Ryba ta zamieszkuje przydenne rejony przejrzystych,  chłodnych wód. Jest jedynym przedstawicielem rodziny dorszowatych w  wodach słodkich, docierając w nich aż do krainy pstrąga. Znaleźć ją  można w rzekach i jeziorach (w Alpach do wysokości ponad 1200 m), od  Europy Zachodniej i Środkowej po dorzecze Amuru i zlewisko Jeziora  Bajkał. Żyje również w słonawych wodach rzecznych delt. Występuje w  Skandynawii. Tryb życia Ryba aktywna o zmroku i nocą. Tarło – od listopada do  marca przy temperaturze wody 0,5-4°C. Ikra o średnicy 1 mm (1000000  sztuk na kilogram ciężaru ciała samicy) zawiera dużą kroplę tłuszczu,  dzięki czemu swobodnie unosi się w wodzie (drobna, pelagiczna ikra  charakterystyczna jest również dla morskich przedstawicieli  dorszowatych). Ikra corocznie składana jest w tych samych miejscach, nad  żwirowym lub piaszczystym podłożem. W zależności od temperatury wody  okres jej inkubacji wynosi od 6 do 10 tygodni. Liczące zaledwie 3 mm  długości larwy pędzą pelagiczny tryb życia w powierzchniowych warstwach  wody. Na dnie osiadają dopiero po osiągnięciu długości 6-7 mm. Młode,  1-2-letnie ryby większą część czasu spędzają ukryte pod kamieniami.  Samce dojrzewają pod koniec trzeciego, natomiast samice w końcu  czwartego roku życia. Poza wodą miętus jest bardzo żywotny i w wilgotnym  (chłodnym) powietrzu potrafi przetrwać kilka godzin. Ryba ta z  powodzeniem wprowadzona została do wielu sztucznych zbiorników wodnych,  jednak próby jej sztucznej hodowli dotychczas nie zostały uwieńczone  sukcesem. Odżywianie Młode osobniki zjadają robaki, larwy owadów, skorupiaki,  drobne ślimaki i mięczaki. W starszym wieku odżywia się rybami  (jazgarz, kiełb, płoć i inne) oraz rakami. Miętus zyskał miano groźnego  rabusia ikry i wylęgu ryb; zwłaszcza w pstrągowych wodach może być  sprawcą znacznych szkód. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy miętusa to… meniok, mentuz, miniok, minka, mich, myniok oraz niuch. Uwagi Mięso miętusa uważane jest za delikatesowy przysmak. Rada wędkarska Miętus uchodzi za znakomitą rybę konsumpcyjną, którą  poławia się zwłaszcza w ziminej porze roku. Jako przynęty służą martwe  rybki, filety, rybne lub pęczki rosówek, podawane jak najbliżej dna. Okoń (Perca fluviatilis) Okoniowate (Percidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Dwie płetwy grzbietowe Pospolity i liczny w wodach wszelkich typów Wysoko ceniona ryba sportowa i konsumpcyjna Wymiar ochronny: do 17 cm Okres ochronny: brak Budowa zewnętrzna Ciało mniej lub silniej wygrzbiecone, co jest zależne od  warunków troficznych, panujących w zamieszkiwanej przez ryby wodzie.  Pysk tępy z. szerokim, końcowym otworem gębowym. Wieczko skrzelowc w  tylnej części spiczasto wyciągnięte i zakończone mocnym kolcem. Małe  łuski grzebykowe, 58-67 wzdłuż linii bocznej. Dwie płetwy grzbietowe.  Pierwsza z 13-17 twardymi promieniami, druga z 1-2 twardymi 1 13-16  miękkimi. W płetwie odbytowej 2 twarde i 8-10 miękkich promieni. Grzbiet  ciemnoszary do niebieskawego lub zielonooliwkowego. Boki jaśniejsze z  6-9 ciemnymi, poprzecznymi, pojedynczymi lub rozwidlającymi się  prążkami. Brzuch od białego do czerwonawego, o srebrzystym połysku. Przy  tylnej krawędzi pierwszej płetwy grzbietowej występuje czarna plama.  Płetwy brzuszne i odbytowa czerwonawe. Samce są intensywniej wybarwione  niż samice. Długość 25-30 cm, maksymalnie 51 cm. Występowanie Szeroko rozprzestrzeniony w wodach płynących (do 1000 m  n.p.m.) prawie całej Europy. Nie występuje w północnej Norwegii, Szkocji  i na Półwyspie Pirenejskim, w południowych i środkowych Włoszech,  zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego oraz na Peloponezie. Tryb życia Ryba lubiąca spokojne wody z twardym  podłożem. W młodości żyje stadnie. Stare osobniki są samotnikami. Tarło  od marca do czerwca, zależnie od geograficznego położenia zamieszkiwanej  wody (temperatura tarła 7-8°C). Ikra o średnicy 1,5-2 mm, składana jest  w formie długich galeratowatych falbanek, zawieszanych na roślinach,  kamieniach i zatopionych gałęziach. Okres inkubacji 2 do 3 tygodni. Odżywianie Bezkręgowce, ikra i wylęg ryb oraz małe ryby. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy okonia to… okłoń, garbus oraz kostyrz. Rada wędkarska Okonie łowi się na wędkę stosunkowo łatwo. Biorą przez  cały rok, szczególnie dobrze jednak od lipca do października, przy  wysokiej temperaturze wody. Używa się zarówno spinningu, jak i  gruntówki. Przynętami sztucznymi mogą być obrotówki, wahadłówki, woblery  i twistery. Z przynęt naturalnych poleca się martwe rybki, rosówki,  czerwone robaki, a także rybie filety. Piskorz (Misgurnus fossilis) Kozowate – piskorzowate (Cobitidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Typowa ryba przydenna Słynie jako „meterorolog” Świetnie nadaje się do akwarium Uwagi: Gatunek prawnie chroniony – całkowity zakaz połowu. Budowa zewnętrzna Ciało walcowate. prawie okrgłe, bocznie cienione jedynie  w tylnej częci. Skóra pokryta gęstym luzem. Wski, dolny otwór gębowy  otoczony dziesięcioma wsikami; szeć na szczęce górnej. cztery na szczęce  dolnej. Przedni otwór nosowy rurkowaty. Brak ocznego kolca. Łuski  bardzo małe. Niepełna linia boczna. Płetwa grzbietowa z 8-9, a odbytowa z  7-8 promieniami. Płetwa ogonowa zaokrglona. Grzbiet ciemnobrzowy. Boki  janiejsze, skórzastego koloru, z szerok, biegnc porodku czarnobrzow,  dług wstęg, oraz powyżej i poniżej z równoległymi, węższymi ciemnymi  paskami. Strona brzuszna jasna. Długość 20-25 cm, maksymalnie 30 cm. Występowanie Płytkie, stojące wody o mulistym podłożu (torfowiska,  rowy, stawy, małe jeziorka). Od północnej Francji przez Europę Środkową,  dorzecze Dunaju, aż po dorzecze Wołgi. Tryb życia Denna ryba przebywająca w ciągu dnia w ukryciu,  ożywiająca się dopiero z nastaniem ciemności. Spadek ciśnienia  atmosferycznego (zmianę pogody) piskorz sygnalizuje podpływając ku  powierzchni wody i chwytając powietrze atmosferyczne; stąd otrzymał  przydomek „ryba-barometr”. Oprócz normalnego oddychania skrzelowego  posiada zdolność oddychania jelitowego. Przy niedoborach tlenu w wodzie  połyka powietrze atmosferyczne i przepycha je przez jelito. W jego  śluzówce rozwinięta jest bogata sieć naczyń krwionośnych, którymi  pobierany jest z powietrza tlen i wydalany z organizmu dwutlenek węgla.  Zużyte powietrze wydalane jest otworem odbytowym. Tarło – kwiecień do  czerwca. Okres inkubacji jaj 8-10 dni. Wylęgające się larwy mają  nitkowate, zewnętrzne skrzela. Odżywianie Małe zwierzęta denne. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy piskorza to… węgor, piskor, jun oraz wiun. Rada akwarystyczna Piskorz idealnie nadaje się do akwarium zimnowodnego:  nie wymaga zbyt dużo miejsca, znosi niską jakość wody i potrafi  przetrwać okresowy wzrost jej temperatury. W zbiorniku powinno być  miękkie dno z licznymi korzeniami i roślinami. Piskorza można karmić  żywymi lub mrożonymi larwami komarów, dżdżownicami i rurecznikami.  Suchego pokarmu zwykle nie pobiera. Płoć (Rutilus rutilus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Jedna z najpospolitszych ryb Dobrze nadaje się do akwarium zimnowodnego Stosunkowo mało wrażliwa na moską jakość wody Wymiar ochronny: do 20 cm Okres ochronny: brak Budowa zewnętrzna Ciało w zależności od wieku ryby i rodzaju  zamieszkiwanej wody mniej lub bardziej wygrzbiecone, ścieśnione w  płaszczyznach bocznych. Linia brzucha pomiędzy płetwami brzusznymi a  odbytową zaokrąglona. Początek płetwy grzbietowej na linii nasady  brzusznych (tylko czasami minimalnie przesunięty ku tyłowi). Otwór  gębowy wąski, ustawiony prawic poziomo. Oczy czerwonawe (znak  rozpoznawczy płoci, która jest bardzo podobna do wzdręgi), koliste duże  łuski, 39-48 (najczęściej 42-45) wzdłuż linii bocznej. W płetwach  piersiowych po 16 promieni, w grzbietowej i odbytowej po 12-14. Zęby  gardłowe jednorzędowe 5/6/-5. Grzbiet ciemnozielony, do  zielononiebieskiego, boki srebrzyste z żółtawym połyskiem. W okresie  tarła brzuch połyskuje czerwonawo. Płetwy piersiowe, brzuszne i odbytowa  są czerwonawe. Długość 25-30 cm, maksymalnie 50 cm. Występowanie Europejskie wody stojące i wolno płynące na północ od  Pirenejów i Alp, aż po Ural i Syberię. W dopływach mórz Czarnego i  Kaspijskiego oraz systemach rzecznych, uchodzących do Morza Egejskiego, w  Maricy i Wardarze, występują cztery podgatunki płoci. W Morzu Czarnym i  Azowskim występuje anadromiczna, żyjąca w słonawych wodach forma  Rutilus rutilus heckeli, w Morzu Kaspijskim zaś Rutilus rutilus  caspicus. Tryb życia Stadna ryba porośniętej roślinnością przybrzeżnej  strefy. Zimę spędza w spokojnych, głębokich miejscach. Pora tarła od  kwietnia do maja. W tym okresie u samców występuje wysypka tarłowa. Ikra  kleista o średnicy 1 mm (50000 do 100000 sztuk, u formy wędrownej do  200000) przyczepia się, podobnie jak świeżo wyklute larwy, do podwodnych  roślin, korzeni oraz kamieni. Okres wylęgania 4-10 dni. Odżywianie Małe organizmy zwierzęce oraz rośliny. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy płoci to… wandrówka oraz płotka. Rada wędkarska Płoć mimo dość ościstego mięsa, jest w niektórych  regionach cenioną rybą konsumpcyjną. Najlepiej łowić ją wczesnym rankiem  na cienką żyłkę i małe haczyki. Przynętą mogą być m.in. białe i  czerwone robaki oraz cisto. Pstrąg potokowy (Salmo trutta fario) Łososiowate (Salmonidea) Woda: sstrumień, rzeka, jezioro Zajmuje terytoria osobnicze Jest rybą przewodnią krainy pstrąga Wędkarze nazywają go zwykle „potokowcem” Wymiar ochronny: do 25/30 cm Okres ochronny: od 1 września do 31 stycznia Inne limity: 3 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW –  dobowy limit połowu (łącznie z boleniem, karpiem, lipieniem, amurem  białym, sandaczem, szczupakiem i brzaną). W rzece Wiśle i jej  dopływach od jej źródeł do ujścia rzeki San, w rzece San i jej dopływach  oraz w rzece Odrze od granicy państwowej z Republiką Czeską do ujścia  rzeki Bystrzycy, a także w rzece Bystrzycy i jej dopływach wymiar  ochronny wynosi 25 cm, w pozostałych wodach wymiar ochronny wynosi 30  cm. W rzece Wiśle i jej  dopływach do ujścia rzeki San oraz w dopływach rzeki Odry do ujścia  rzeki Bystrzycy – od 1.IX do 31.I, w rzece Wiśle od ujścia potoku  Malinka do jazu w Kiczycach obowiązuje okres ochronny do końca lutego, w  pozostałych wodach – od 1.IX do 31.XII. Budowa zewnętrzna Ciało wyciągnięte, w zależności od charakteru wody mniej  lub bardziej wygrzbiecone i bocznie spłaszczone, z szerokim trzonem  ogonowym. Płetwa tłuszczowa pomiędzy płetwą grzbietową i ogonową. Łuski  drobne, 110-120 wzdłuż linii bocznej, 14-19 (najczęściej 16) pomiędzy  płetwą tłuszczową a linią boczną (łącznie z leżącymi na niej łuskami).  Głowa o tępo zakończonym, szeroko wciętym pysku, sięgającym tylnej  krawędzi oka; 2-5 górnych i dolnych wyrostków filtracyjnych pierwszego  łuku skrzelowego jest guzkowatych, środkowe są pałeczkowate. Na płytce  lemiesza znajduje się 2-6 zębów, na trzonie 9-18 umieszczonych  najczęściej w dwóch rzędach. Tylny brzeg płetwy ogonowej jest u młodych  ryb owalnie wcięty. U dorosłych jest prawie prosty. Ubarwienie bardzo  zmienne, zależnie od miejsca przebywania. Najczęściej od zielonkawego do  brązowawego. Na bokach, tak powyżej, jak i poniżej linii bocznej, plamy  ciemne oraz czerwone z białą obwódką. Płetwa tłuszczowa jasna, czerwono  cętkowana. Młode ryby mają 6-9 ciemnych poprzecznych plam. Długość  20-40, maksymalnie 50 cm. Występowanie Rzeki i jeziora o piaszczystym i żwirowym podłożu. Od Hiszpanii przez całą Europę aż do Uralu. Tryb życia Niewędrowna, skarłowaciała forma troci wędrownej (Salmo  trutta trutta) z 18 podgatunkami, morfami w całej Europie). Tarło od  września do lutego. Czerwonawa ikra o średnicy 4-5 mm (1000-1200 jaj na  kilogram ciężaru ciała samicy) składana jest do wykopanych w żwirze  płytkich jam. Okres wylęgania od 2 do 4 miesięcy. Odżywianie Małe, różnorodne organizmy zwierzęce, również owady  fruwające ponad powierzchnią wody, w starszym wieku głowacze i inne małe  ryby. Rada wędkarska Pstrąg potokowy jest wysoko ceniony przez wędkarzy nie  tylko z powodu smacznego mięsa, ale też dlatego, że jego połów wymaga  zastosowania wyrafinowanej techniki. Szczególnie eleganckie jest  łowienie na sztuczną muchę. Podczas wędkowania należy zawsze  przestrzegać obowiązujących przepisów. Pstrąg źródlany (Salvelinus fontinalis) Łososiowate (Salmonidea) Woda: strumień, rzeka, jezioro Pochodzi z Ameryki Północnej Żyje w czystych potokach Ma smaczne, jędrne i mało ościste mięso Limity: 4 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW – dobowy limit połowu (łącznie z pstrągiem tęczowym). Uwagi: Na wodach PZW zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu ryb nie posiada wymiaru ani okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Wrzecionowate, wydłużone ciało o smukłym trzonie  ogonowym. Łuski bardzo małe, 160-225 wzdłuż linii bocznej. Na płytce  lemiesza 8 zębów, jego trzon, również u ryb młodych, bez zębów. Bardzo  głęboko wycięty otwór gębowy sięgający poza tylną krawędź oka. Mniej niż  75 ślepych wyrostków odźwiernikowych (pylorycznych). Tylna krawędź  płetwy grzbietowej lekko wcięta. Ubarwienie grzbietu od brązowego do  ciemnego oliw- kowoszarego, podobnie jak i płetwa grzbietowa – lekko  marmurkowaty. Boki z żółtymi lub czerwonymi, najczęściej jasno  obwiedzionymi punktami. Brzuch od żółtawego do czerwonawego. Płetwy  parzyste i płetwa odbytowa z biało-czarną przednią krawędzią. Wzrost  bardzo zróżnicowany, w zależności od charakteru zamieszkiwanej wody.  Osobniki 3-5-letnie mają 30-40 cm długości (przy ciężarze 0,5-1 kg),  rzadko powyżej 45 cm. Występowanie Zimne, bogate w tlen jeziora i wody płynące wschodniej  części Ameryki Północnej. Od roku 1884 wprowadzany do odpowiadających mu  środowiskowo wód europejskich, zwłaszcza do uregulowanych, pozbawionych  naturalnych kryjówek odcinków potoków, w których pstrąg potokowy nie  znajdował już warunków zapewniających utrzymanie wysokiej liczebności  populacji. Tryb życia Wybitnie osiadła ryba, która dzięki bardzo małym  wymaganiom środowiskowym spotykana jest nawet w wysokogórskich potokach.  Pora tarła – od października do marca. Ikra składana w płytkich  żwirowych dołkach w silnym prądzie wody; na 1 kg ciężaru ciała samicy  przypada do 2000 jaj. Samce osiągają dojrzałość płciową w końcu drugiego  roku życia, samice zaś w końcu trzeciego. Odżywianie Małe zwierzęta bezkręgowe, w wieku starszym również ryby. Rada wędkarska Gdy wiosną zaczynają roić pierwsze owady, wówczas jest  najlepsza pora do łowienia pstrąga źródlanego na odpowiednio dobraną  suchą lub mokrą muchę. Różanka (Rhodeus sericeus amarus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Symbioza między rybą a małżem Stopniowy spadek liczebności Popularna ryba stawikowa i akwarystyczna Uwagi: Gatunek prawnie chroniony – całkowity zakaz połowu. Budowa zewnętrzna Ciało silnie wygrzbiecone, bocznie ścieśnione. Otwór  gębowy mały, końcowy. Łuski duże, 34-38 wzdłuż ciała, linia boczna  zaznaczona tylko na pierwszych 5-6 łuskach. Płetwa grzbietowa z 12-13, a  odbytowa z 11-13 promieniami. Zęby gardłowe jednorzędowe, 5-5. U samic  pojawia się w okresie tarła długie, rurkowate pokładełko. Grzbiet  zielonoszary, do czarniawego. Boki jaśniejsze, srebrzyście lśniące, z  długą, mieniącą się, zielononiebieską wstęgą. Strona brzuszna biała,  różowo połyskująca. W okresie tarła samiec przybiera szatę godową. Jego  gardło, piersi i przednia część brzucha stają się czerwone, grzbiet i  tylna część ciała mienią się niebieskawozielono. Długość 5-6 cm,  maksymalnie 9 cm. Występowanie Na północ od Pirenejów i Alp, w stojących i wolno  płynących wodach zasiedlanych przez małże (skójka, szczeżuja). Od  Francji i południowo-wschodniej Anglii (została tam wprowadzona) po  dorzecze Wołgi. Tryb życia Stadna ryba bytująca w silnie zarośniętych roślinnością,  przybrzeżnych partiach wody. Tarło – od kwietnia do czerwca. Samiec  wyszukuje małża. Samica pokładelkiem składa ikrę do jamy skrzelowej  małża. Równocześnie ponad małżem samiec wydala nasienie, które razem z  wciąganą wodą dostaje się do jamy skrzelowej, zapładniając znajdujące  się w niej jaja. Inkubacja trwa od 2 do 3 tygodni. Młode ryby opuszczają  bezpieczne schronienie we wnętrzu małża przy długości 11 mm. Odżywianie Wodne rośliny oraz różnego rodzaju drobne, zwierzęce organizmy. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy różanki to…  sikawka, siekierka, siekacz, pukas, płocica, płaskura, płaskaczka,  parynka oraz paraszka. Różanka jest tak mała, że może bytować nawet w niewielkich stawikach  ogrodowych. Trzeba jednak koniecznie trzymać stadko tych ryb. Aby mogły  się rozmnażać, w stawiku muszą żyć wraz z nimi skójki lub szczeżuje  (małże). W sklepach zoologicznych sprzedawane są często azjatyckie  różanki, należy jednak dawać pierwszeństwo nie mniej efektownym rybom  rodzimym. Sandacz (Stizostedion lucioperca) Okoniowate (Percidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro Samiec strzeże ikry Cenna ryba konsumpcyjna i sportowa Największy krajowy przedstawiciel rodziny okoniowatych Wymiar ochronny: do 45 cm Okres ochronny: od 1 marca do 31 czerwca Inne limity: 3 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW –  dobowy limit połowu (łącznie z boleniem, karpiem, lipieniem, pstrągiem  potokowym, amurem białym, szczupakiem i brzaną). Uwagi: Wymiar obowiązuje także w wodach morskich. W wodach morskich 25.III  do dnia 10.V na obszarze na zachód od południka 16°40′ długości  geograficznej wschodniej, 10.IV do dnia 31.V na obszarze pomiędzy  południkami 16°40′ a 19°00′ długości geograficznej wschodniej, 20.IV do  dnia 10.VI na wschód od południka 19°00′ długości geograficznej  wschodniej. Budowa zewnętrzna Wyciągnięte, szczupakowate ciało o długim, spiczastym  pysku i szerokim, końcowym otworze gębowym. Szczęki nierówno uzębione  (małe szczotkowate zęby, a między nimi duże zęby chwytne). Wieczko  skrzelowe z małym kolcem. Przedpokrywowa kość wieczka skrzelowego  ząbkowana. Rozstaw oczu odpowiada średnicy oka lub jest mniejszy. Małe  łuski grzebykowe, 80-97 wzdłuż linii bocznej. Policzki nagie lub tylko  częściowo pokryte łuskami. Dwie prawie jednakowej długości płetwy  grzbietowe. Pierwsza z 13-15 twardymi promianiami. W drugiej płetwie  grzbietowej od 1 do 2 twardych promieni i 19-23 miękkich. Płetwa  odbytowa z 2 twardymi i 11-13 miękkimi promieniami. Grzbiet ciemny  zielonkawy do szarego. Boki jasne. U młodych ryb z 8-10 ciemnymi  poprzecznymi pręgami (u ryb starszych są słabiej widoczne). Brzuch  białawy. Na płetwach grzbietowych rzędy ciemnych punktów. Na płetwie  ogonowej małe, czarne plamy. Długość 40-70 cm, maksymalnie 130 cm. Występowanie W środkowo i wschodnioeuropejskich większych rzekach  jeziorach oraz zbiornikach zaporowych o twardym podłożu, zwłaszcza w  tych, które latem nagrzewają się, a ich woda „kwitnie” wskutek rozwoju  glonów. Obecnie, w następstwie sztucznej hodowli i zarybiania, szeroko  rozprzestrzeniony również w wodach Europy Zachodniej. Tryb życia Samotnik, unikający silnie zarośniętych roślinnością  przybrzeżnych miejsc, polujący głównie w strefie wolnej wody. Lubi  zbiorniki o twardym dnie i mętnej wodzie. Występuje również w rzekach o  słabym prądzie, jednak nie toleruje wód z niską zawartością tlenu (nie  mniej niż 3,5 ml tlenu rozpuszczonego w litrze wody). Jego populacje są  liczne w zbiornikach z niskim pogłowiem szczupaka (konkurencja  pokarmowa). Na tarło wstępuje do starorzeczy lub spokojnych zatok  większych rzek. Przed złożeniem ikry samiec buduje gniazdo. Miejsce  wybrane na twardym podłożu oczyszcza z ruchomych, mulistych cząstek tak  dokładnie, że ukazują się korzenie wodnych roślin. Średnica gniazda  wynosi około 0,5 m. Jest ono zakładane w stosunkowo płytkim miejscu (0,5  do 1,5 m głębokości). Tarło – kwiecień do maja (przy temperaturze wody  powyżej 9°C). Kleista ikra o średnicy 1-1,5 mm (150000-200000 na  kilogram ciężaru ciała samicy) przyczepia się pojedynczo (często również  zbrylona) do znajdujących się w gnieździe pędów roślin, korzeni oraz  gałęzi. Samiec pilnuje gniazda, oczyszczając ikrę z osadzającego się na  niej namułu. Okres inkubacji jaj wynosi około tygodnia. W pierwszych  dniach po wylęgu młode ryby odżywiają się zawartością woreczka  żółtkowego. Trzymają się w pobliżu powierzchni wody. Samice zazwyczaj  rosną szybciej od samców, ale dojrzewają płciowo dopiero w wieku 3-5  lat. Samce dojrzewają w 3-4 roku życia przy długości ciała 35-45 cm. Odżywianie Wylęg sandacza oprócz drobnych form zooplanklonu zjada  również swych później wylęgających się pobratymców. Osobniki dorosłe  odżywiają się niedużymi rybami (stynka, płoć, okoń, ukleja i inne). W  okresie zimowym sandacz nie zapada w zimowy letarg i w związku z tym nie  zaprzestaje pobierania pokarmu. Natomiast w okresie rozrodu nie odżywia  się. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy sandacza to… snadał oraz sandatka.Sandacz należy do ryb najwyżej cenionych przez wędkarzy, a jego pogłowie  jest stale wzmacniane regularnymi zarybieniami. W wodach o „gołym” dnie  można znacznie zwiększyć sukces rozrodczy sandacza tworząc sztuczne  gniazda z powiązanych w pęki gałęzi jodłowych zatopionych w odpowiednich  miejscach zbiornika. Strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro Ruchliwa ryba stadna Samiec nosi barwną szatę godową U nas bardzo liczna w górskich rzekach Uwagi: Gatunek prawnie chroniony – całkowity zakaz połowu. Budowa zewnętrzna Ciało silnie wyciągnięte, w przekroju prawie okrągłe,  bocznie ścieśnione jedynie na trzonie ogonowym. Otwór gębowy mały,  końcowy. Łuski małe, 80-90 wzdłuż ciała. Linia boczna jest najczęściej  niepełna; przerywana, poczynając od środka ciała ku tyłowi. W płetwach  grzbietowej i odbytowej po 10 promieni. Zęby gardłowe dwurzędowe,  2.5-5/4/.2. Ubarwienie ryb, zależnie od miejsca ich występowania jest  bardzo zmienne: grzbiet najczęściej zielonoszary; boki jaśniejsze,  srebrzyście lśniące, a często również z dużymi poprzecznymi (w formie  opasek) ciemnymi plamami i złociście lśniącą podłużną wstęgą; strona  brzuszna biaława. W okresie tarła samce są ciemniej ubarwione. Mają  czerwony brzuch i jasną plamę na pokrywach skrzelowych. Długość 7-10 cm,  maksymalnie 14 cm (samce). Występowanie Czyste, dobrze natlenione wody płynące i jeziora o  żwirowo-kamienistym podłożu. W Europie szeroko rozprzestrzeniona – od  północnej Hiszpanii, Francji i Wysp Brytyjskich (z wyjątkiem północnej  Szkocji) aż do Uralu. Nie występuje na Islandii i w Norwegii, w  środkowych i południowych Włoszech oraz na Peloponezie. Podgatunek  Phoxinus phoxinus colchicus występuje w zachodniej części Zakaukaskiego  Kraju. Tryb życia Mała, bardzo żywa stadna ryba trzymająca się zazwyczaj  blisko powierzchni wody. Tarło ciągnie się od kwietnia do lipca. Wysypka  tarłowa występuje zarówno u samca, jak i u samicy. Dojrzałe do rozrodu  osobniki ciągną w górę rzeki pod prąd. Żyjące zaś w jeziorze podchodzą  blisko brzegów. Ikra składana jest w płytkich miejscach na żwirowych  ławach. Kleiste jaja o średnicy 1-3 mm (200-1000 zależnie od wielkości  samicy), przyczepiają się do kamieni, rzadziej do roślin. Okres  inkubacji ikry wynosi 5-10 dni. Ryby uzyskują dojrzałość płciową pod  koniec pierwszego lub drugiego roku życia. Odżywianie Małe zwierzęta denne oraz owady z powietrza. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy strzebli to…  zdyrka, zderka, szybla, szczebla, strzemięga, strzyga, strzwęga,  czarnuszka czerembucha, dzierdzyk, olszanka, olszówka, meres, nerest,  prądówka, pstrzelęga, starula oraz świerzbówka. Strzebla potokowa to popularna i stosunkowo łatwa w utrzymaniu ryba  akwariowa. Stadko strzebli potrzebuje odpowiednio dużego zbiornika,  który może zapewnić tym ruchliwym rybom dość miejsca do pływania. Żywi  się je pokarmem suchym i żywym. Po zimowaniu w chłodzie udaje się je  zwykle rozmnożyć: należy w tym celu obniżyć poziom wody do 15-20 cm i  silnie ją napowietrzyć. Dojrzałe płciowo samice złożą wówczas jaja na  kamieniach lub roślinach, młode rybki karmi się początkowo  najdrobniejszym żywym pokarmem, jaki tylko można dostać w sklepach  zoologicznych. Sum (Silurus glanis) Sumowate (Siluridae) Woda: rzeka, ujście, jezioro Nocny drapieżnik Jedna z naszych największych i najsilniejszych ryb Wysoko ceniona przez wędkarzy, smaczna ryba Wymiar ochronny: do 70 cm Okres ochronny: od 1 listopada do 30 czerwca Inne limity: 1 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW – dobowy limit połowu. Uwagi: W rzece Odrze od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami morskimi – od 1 marca do 31 maja. Budowa zewnętrzna Silnie wyciągnięte, bezłuskie, pokryte śluzem ciało.  Głowa szeroka, grzbieto-brzusznie spłaszczona. Trzon ogonowy silnie  ścieśniony w płaszczyznach bocznych. Otwór gębowy duży, końcowy. Szczęki  z gęstymi, szczotkowatymi, drobnymi zębami. Na górnej szczęce 2 bardzo  długie wąsy. Na spodniej stronie głowy 4 znacznie krótsze wąsy. Linia  boczna pełna. Płetwa grzbietowa bardzo mała, licząca 3-5, odbytowa zaś  84-92 promieni. Jest ona bardzo długa i łączy się z płetwą ogonową.  Pierwszy promień płetwy piersiowej jest pogrubiony, spiczasty i na  tylnej krawędzi ma piłkowany grzebień. Pęcherz pławny otwarty. Grzbiet  niebieskawoczrniawy, brązowy lub zielonkawy. Boki jaśniejsze, ciemno  marmurkowate. Strona brzuszna brudnobiała z czerwonawym poblaskiem.  Przeciętna długość wynosi 100 do 200 cm, maksymalna 300 cm (150 kg).  Według dawnych przekazów sumy osiągały wiek ponad 100 lat. Pozostawmy to  bez komentarza, jednak pewnym jest, że ryba ta dożywa kilkudziesięciu  lat. Występowanie Ciepłe jeziora, starorzecza i duże rzeki o miękkim  podłożu, w Europie Środkowej i Wschodniej. Rzadko spotykany w Danii. Nie  występuje na zachód od Renu, brak go na Półwyspie Iberyjskim i we  Francji (z wyjątkiem Doubs), we Włoszech i południowo-zachodniej części  Półwyspu Bałkańskiego oraz dopływach Oceanu Lodowatego Północnego.  Liczny w zlewisku Bałtyku i Morza Czarnego, gdzie spotykany bywa również  w wodach słonawych. Tryb życia Nocą aktywna, dzień spędzająca w ukryciu, ryba denna  (głębokie jamy pod brzegami, zatopionymi pniami drzew i wśród  roślinności wodnej). Zimą ciągnie w głębokie, zaciszne miejsca. W tym  okresie nie przyjmuje pokarmu. Młode ryby bardziej towarzyskie, dorosłe  osobniki wiodą samotny tryb życia. Tarło – od maja do lipca w wodzie o  temperaturze nie niższej niż 18°C, stąd w północnych rejonach  występowania tarło dobywa się w lipcu i sierpniu. W płytkim, silnie  porośniętym roślinnością miejscu samiec formuje swym ciałem rodzaj  gniazda (nieckę) z utworzonym z roślin niskim wałem. Składana jest  tutaj, nierzadko przez kilka samic, kleista, jasnożółta, duża ikra o  średnicy 3 mm (około 30 000 sztuk na kilogram ciężaru ciała samicy).  Okres inkubacji wynosi 3-10 dni. Samiec opiekuje się ikrą i wylęgiem.  Wylęgające się podobne do kijanek larwy mają długość około 7 mm.  Przyczepiają się do gniazda i spoczywając bez ruchu wchłaniają zawartość  woreczka żółtkowego. W pierwszym roku, w ciepłych rejonach swego  występowania osiągają ciężar 300 g i mierzą 20 cm. Samce rosną szybciej i  już w wieku 2-3 lat uzyskują dojrzałość płciową. Samice dopiero jako  3-5-letnie ryby. Odżywianie W młodości plankton i małe zwierzęta denne. Rośnie  bardzo szybko. Osiągnąwszy długość 30 cm odżywia się małymi rybami.  Później jego pokarmem stają się ryby większe (miętus, leszcz, węgorz).  Nie gardzi również żabami, traszkami, rakami, ptactwem wodnym i małymi  sskami (piżmaki, myszy). W wieku dorosłym jest groźnym drapieżnikiem. Uwagi W zlewisku Morza Czarnego, Azowskiego, Kaspijskiego oraz  Jeziora Aralskiego sum odgrywa znaczenie gospodarcze. Czasami ikra jego  mieszana jest z ikrą jesiotra i sterleta i przyrządzana jako kawior. Z  pęcherza pławnego wyrabiany jest rybi klej. Rada wędkarska Sum ze względu na swe pokaźne wymiary, siłę i  waleczność, a także smaczne mięso, jest rybą wyjątkowo wysoko cenioną  przez wędkarzy. Najlepiej bierze latem, od czerwca do września. Do  połowu należy używać mocnego wędziska z bardzo wytrzymałą żyłką i  stalowym przyponem. Przynętę – martwą lub gumową rybkę, duży wobler,  pęczek rosówek, albo kawałek smażonej wątroby – podaje się jak najbliżej  dna. Zaciętego, dużego suma nie tak łatwo wyholować. Trzeba zwykle  posłużyć się w tym celu osękiem. Można też mocno chwycić go  dłonią, najlepiej w ochronnej rękawicy, wkładając kciuk do paszczy tak,  by pozostałe palce obejmowały od spodu żuchwę. Szczupak (Esox lucius) Szczupakowate (Esocidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro, staw Ma pysk podobny jest do kaczego dzioba Czatuje wśród roślin wodnych Jedna z najważniejszych ryb sportowych Wymiar ochronny: do 45 cm Okres ochronny: od 1 stycznia do 30 kwietnia Inne limity: 3 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW –  dobowy limit połowu (łącznie z boleniem, karpiem, lipieniem, pstrągiem  potokowym, amurem białym, sandaczem i brzaną). Uwagi: Wymiar obowiązuje także w wodach morskich. Budowa zewnętrzna Bardzo silnie wydłużone, bocznie słabo ścieśnione ciało,  o przesuniętej daleko ku tyłowi płetwie grzbietowej. Brak płetwy  tłuszczowej. Płetwy grzbietowa i odbytowa ustawiona naprzeciw siebie.  Płetwa ogonowa rozwidlona. Długa głowa, o pysku uformowanym w kształcie  kaczego dzioba. Szeroki otwór gębowy, szczęka dolna wysunięta do przodu.  Szczęki, łuki podniebienne oraz język są silnie uzębione, na dolnej  szczęce duże spiczaste kły. Wzdłuż ciała 110-130 małych łusek. Linia  boczna kilkakrotnie przerywana. Ubarwienie bardzo zmienne, co zależy od  charakteru zamieszkiwanej wody. Grzbiet brązowy lub zielonkawy, boki  jaśniejsze z ciemnymi poprzecznymi plamami. Na głowie podłużne smugi.  Brzuch białawy do żółtawego. Płetwy grzbietowa, ogonowa i odbytowa z  nieregularnymi ciemnymi plamami. Jednoroczne ryby, przebywające w silnie  zarośniętych roślinnością przybrzeżnych rejonach zbiornika są  najczęściej jasnozielone. Samce osiągają maksymalnie długość 100 cm,  samice do 150 cm. Mogą żyć kilkanaście i więcej lat. Występowanie Szeroko rozprzestrzeniony w rzekach i jeziorach strefy  klimatu umiarkowanego Europy, Azji i Ameryki Północnej. W dopływach  Morza Północnego i Bałtyckiego, Morza Azowskiego, Czarnego, Kaspijskiego  oraz Jeziora Aralskiego. W Alpach do wysokości 1500 metrów nad poziomem  morza, w wodach słonawych Bałtyku, na Kaukazie i w Azji Mniejszej. We  Włoszech od Padu do Tybru, w Norwegii do 66° szerokości geograficznej  północnej. Tryb życia Stanowiskowa ryba czystych, spokojnych wód. Szczególnie  liczna w jeziorach o bujnym poroście wodnej roślinności. Stoi tu prawie  bez ruchu na skraju zarośli wodnych, czatując na swą zdobycz. Tarło od  lutego do maja, co zależy od charakteru zasiedlanej wody. Tarliska  znajdują się w płytkich, bujnie porośniętych roślinnością, brzegowych  partiach zbiornika lub na zalanych wiosennym przyborem łąkach. W czasie  tarła jednej dużej samicy towarzyszy z reguły kilka mniejszych od niej  samców. Kleista ikra o średnicy 3 mm (40 000-45 000 na kilogram ciężaru  ciała samicy) mocno przykleja się do podwodnych roślin. Okres wylęgania  10-30 dni. Larwy mają na głowie gruczoły, wytwarzające kleistą nić, za  pomocą której przytwierdzają się na okres 10-20 dni do roślin. Młode  szczupaki osiągają w pierwszym roku życia długość 15-30 cm. Dojrzewają  płciowo w 2-4 roku życia. Odżywianie Świeżo wylęgłe szczupaki odżywiają się zooplanktonem. W  miarę wzrostu zaczynają polować, głównie na obunogi z rodzaju Gammarus,  by przy długości 4 cm rozpocząć odżywianie się wyłącznie rybami. Dorosłe  szczupaki zjadają również dostające się do wody małe zwierzęta lądowe  (szczury, myszy, żaby i inne) oraz młode ptaki wodne. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy szczupaka to… wilk, szczybiałka, szczuk oraz szczubeł. Rada wędkarska Szczupak jest rybą bardzo wysoko cenioną przez  wędkarzy i mimo dość ościstego mięsa także doskonałą rybą konsumpcyjną.  Łowiąc szczupaki należy pamiętać o obowiązującym wymiarze i okresie  ochronnym. Śliz (Noemacheilus barbatulus) Przylgowate (Balitoridae) Woda: strumień, rzeka, jezioro Samiec strzeże złożonej ikry Wymaga czystej wody Wyraźnie widoczna linia boczna Uwagi: Gatunek prawnie chroniony – całkowity zakaz połowu. Budowa zewnętrzna Ciało okrągłe, bocznie ścieśnione jedynie w partii  trzonu ogonowego. Wąski, dolnie usytuowany otwór gębowy ma na górnej  wardze sześć wąsików, cztery z przodu i dwa w kącikach warg. Brak fałdu  podbródkowego. Przedni otwór nosowy rurkowaty i długi. Brak kolca  ocznego (patrz gatunki z rodzaju Cobitis). Małe, wysoko umieszczone  oczy. Przednia część czaszki mocno złączona z jej częścią tylną. Łuski  bardzo drobne i cienkie. Brak ich w przedniej części grzbietu i na  piersiach. Płetwa grzbietowa z 9-11, a odbytowa z 7-9 promieniami.  Płetwa ogonowa zaokrąglona, nieznacznie wcięta lub prosta. Zęby gardłowe  jednorzędowe, 8(9,10)-(10,9)8. Ubarwienie grzbietu i boków szare do  brązowawego. Strona brzuszna biaława. Na płetwach grzbietowej i ogonowej  rzędy ciemnych kropek. Osobniki żyjące w nie zanieczyszczonych wodach  często mają na bokach ciała nieregularne, kropkowane wzory. Brak ich u  ryb żyjących w brudnych wodach, a także bytujących w większych,  głębszych rzekach. Maksymalna długość ciała wynosi 16 cm. Pęcherz pławny  wszystkich ryb piskorzowatych odznacza się pewną właściwością; składa  się on mianowicie z dwóch, zamkniętych jedna w drugiej, komór, przy czym  ta zewnętrzna jest skostniała (u gatunków z rodzaju Noemacheilus). Występowanie W przejrzystych, płynących wodach krainy pstrąga,  lipienia i brzany. Spotykany bywa również w niższych partiach rzek oraz  przybrzeżnej strefie jezior o piaszczysto-żwirowym, słabo zamulonym  dnie, zwłaszcza tam, gdzie występują głowacze i pstrągi. Szeroko  rozprzestrzeniony w Europie Zachodniej, Środkowej i Wschodniej. Brak go w  północnej Szkocji. Znane są trzy jego podgatunki: Noemacheilus  barbatulus caucasicus (Argun – dopływ rzeki Terek w południowej Rosji),  Noemacheilus barbatulus sturanyi (Jezioro Ochrydzkie w d. południowej  Jugosławii) oraz Noemacheilus barbatulus vardarensis (rzeka Vardar na  południowych Bałkanach). Tryb życia Wybitnie stanowiskowa, ryba denna przemieszczająca się  maksymalnie w promieniu 500 metrów od miejsca swego pobytu. Dzień spędza  zazwyczaj ukryta wśród kamieni i podwodnych korzeni, a ożywia się po  zapadnięciu zmroku. Tarło od kwietnia do maja. W wybranym, piaszczystym  miejscu spotyka się większa liczba dojrzałych do rozrodu osobników,  które jednak nie łączą się w stado. U obydwu płci występuje drobna  wysypka tarłowa, również na zewnętrznej stronie płetw brzusznych (5  szeregów guzków). Ikra składana jest najczęściej w trzech porcjach, w  liczbie 700-3000 sztuk (zależnie od wielkości samicy). Kleiste jaja o  średnicy 1 mm przyczepiają się do kamieni i są aż do momentu wyklucia  się larw pilnowane przez samca (l do 8 dni). Młode ryby rosną niezwykle  szybko, uzyskując po pierwszym roku życia długość 7-8 cm. Dojrzewają w  drugim lub trzecim roku. Maksymalny wiek 8 lat. Odżywianie Skorupiaki, larwy owadów, a także ikra ryb (zwłaszcza jelcy i kleni). Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy śliza to… węgorzyk, ślizak, ślaz, ślipak, polak oraz ślęż. Uwagi Niegdyś śliz stanowił bardzo ważny składnik pokarmu  dużych pstrągów. Obecnie liczebność jego pogłowia w wielu rejonach  centralnej Europy znacznie się zmniejszyła wskutek zanieczyszczania wód  ściekami przemysłowymi. Gatunek ten dość dobrze znosi zanieczyszczenia  natury organicznej (w Holandii). Śliz trzymany w akwarium także wymaga czystej, zimnej i dobrze  natlenionej wody, należy zatem zadbać o jej skuteczne filtrowanie i  silny przepływ. Musi też mieć pod dostatkiem rozmaitych kryjówek. Świnka (Chondrostoma nasus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, jezioro Pysk nosowato wydłużony Zeskrobuje glony Gatunek stopniowo zanikający Wymiar ochronny: do 25 cm Okres ochronny: od 1 stycznia do 15 maja Inne limity: 5 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW – dobowy limit połowu (łącznie z certą). Budowa zewnętrzna Daleko wysunięty, tępo zakończony pysk o dolnym,  poprzecznie ustawionym otworze gębowym. Warga dolna zrogowaciała, z  ostrą krawędzią. Łuski średniej wielkości, 55-62 wzdłuż linii bocznej. W  płetwie grzbietowej 12 promieni, w odbytowej zaś 13-14. Otrzewna koloru  czarnego (czarne wnętrze brzucha). Zęby gardłowe jednorzędowe,  nożowate, 7/6/-6. Grzbiet niebieskoszary do zielonoszarego, o jasnym  metalicznym połysku w okresie tarła. Płetwy piersiowe, brzuszne i  odbytowa żółtawoczerwone do fioletowych. Długość 25-40 cm, maksymalnie  50 cm. Występowanie W płynących wodach (krainy lipienia i brzany) od  północnej Francji, dorzecze Rodanu, poprzez dorzecza Renu i Dunaju po  Morze Kaspijskie. Tworzy liczne podgatunki, m.in.: Chondrostoma nasus  borystenicum (w delcie Dunaju, w Dniestrze po Don), Chondrostoma nasus  ohridanum (Jezioro Ochrydzkie), Chondrostoma nasus prespense (jezioro  Prespa), Chondrostoma nasus vardarense (południowo-wschodnie Bałkany),  Chondrostoma nasus variabile (północne dopływy Morza Kaspijskiego). W  Azji Mniejszej spotykana tylko w zachodniej Turcji. Gatunkami blisko  spokrewnionymi są Chondrostoma regium (centralna i wschodnia Turcja) i  Chondrostoma cyri (południowe rzeki Kaukazu. Tryb życia Stadna ryba przebywająca zazwyczaj przy dnie w płytkim  nurcie, ponad żwirowymi ławami. Jedynie zimą schodzi w głębsze miejsca  rzeki. Tarło od marca do maja. W tym okresie zarówno u samców, jak i u  samic pojawia się wysypka tarłowa. Dojrzałe do rozrodu ryby ciągną  stadami w górę rzeki. Kleista ikra o średnicy 1 mm (do 100000 sztuk na  samicę) składana jest w płytkich miejscach nad żwirowym dnem. Odżywianie Zjada glony porastające podwodne kamienie, także korzenie roślin i drobne zwierzęta denne. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy świnki to…  czyczuła, dunka, frycówka, nos, molawka, poduzd, siga, siuleja, srołka,  piaskówka, podświnka, podustew oraz poduzd. Rada wędkarska Mięso świnki jest wprawdzie dość ościste, uchodzi  jednak za smaczne. Najlepiej łowić ją po zapadnięciu ciemności, za  jazami lub przy ujściach dopływów. Dobrymi przynętami są białe i  czerwone robaki, ser, ciasto, a także nitkowate glony. Trzeba je podawać  rybom jak najbliżej dna i na możliwie małym haczyku. Tołpyga biała (Hypophthalmichthys molitrix) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro, staw Pochodzi ze wschodniej Azji Planktonożerna U nas w warunkach naturalnych się nie rozmnaża Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada wymiaru, ani okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Wyciągnięte, nieco wygrzbie- cone, bocznie ścieśnione  ciało, o szerokiej, spiczasto kończącej się głowie. Otwór gębowy górny,  prawie pionowy, pozbawiony wąsów. Oczy małe, leżące poniżej środkowej  linii głowy. Strona brzuszna z kilem biegnącym od wysokości szczelin  skrzelowych do początku płetwy odbytowej. Łuski małe, 110-124 wzdłuż  linii bocznej. Płetwa grzbietowa z 11-15, a odbytowa z 14-17  promieniami. Początkowe 2-3 promienie lekko pogrubione. Zęby gardłowe  jednorzędowe, 4-4. Grzbiet ciemny. Boki i strona brzuszna u młodych ryb  (1-3-letnich) srebrzyście ubarwione; w starszym wieku są ołowianoszare.  Maksymalna długość 100 cm. Występowanie Ciepłe, głębokie wody płynące i jeziora na terenie Chin  oraz w dorzeczu Amuru. Wprowadzona na Tajwan i do Tajlandii. Dzięki  zabiegom zarybieniowym szeroko rozprzestrzeniana obecnie w wodach Europy  Środkowej i Wschodniej. Tryb życia W swej ojczyźnie tołpygi białe ciągną w okresie letnim z  rzek na zalewowe obszary, z których powracają dopiero jesienią. Tarło  odbywa się latem przy temperaturze wody 23-24°C. Ikra (do 500000 na  jedną samicę) swobodnie unosi się w wodzie. Po zresorbowaniu zawartości  woreczka żółtkowego wylęg udaje się w spokojne zakole rzeki, gdzie w  początkowym okresie odżywia się zwierzęcym planktonem. W rzece Jangcy  dojrzałość płciową uzyskuje w 3-4 roku życia, w Europie Środkowej  (Węgry) w 5-6 roku. Odżywianie Przy długości 5 do 10 cm w pokarmie młodych tołpyg  białych zaczyna w coraz większym stopniu dominować fitoplankton.  Równocześnie ich przewód pokarmowy wydłuża się, przekraczając  6-7-krotnie długość ciała. Gatunki podobne Bardzo podobna jest tołpyga pstra (pochodzi z Chin,  rośnie dwa razy większa), której oczy położone są jeszcze niżej. Kil na  jej brzuchu ciągnie się jednak tylko od płetw piersiowych do otworu  odbytowego, a płetwy piersiowe są dłuższe – skierowane ku tyłowi sięgają  poza nasady płetw brzusznych. Uwagi Ponieważ w dawnym Związku Radzieckim dokonywano w  stawowej hodowli krzyżówek tołpygi pstrej z tołpygą białą, mieszańce  mogą być spotykane również w polskich wodach. Można niekiedy dostać młode tołpygi białe i pstre długości 5-15 cm,  przeznaczone do trzymania w stawikach ogrodowych. Przed ich kupnem warto  sobie jednak uświadomić, że szybko urosną. Nawet w dużym stawie  zabraknie wkrótce dla nich pokarmu, trzeba więc będzie je dokarmiać  bardzo suchym pokarmem. Ryb zbyt już dużych dla stawiku nie należy  wypuszczać do wód naturalnych. Ukleja (Alburnus alburnus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: strumień, rzeka, ujście, jezioro, staw Przypowierzchniowa ryba stadna Wyraźnie górny otwór gębowy Dawniej z jej łusek wytwarzano sztuczne perły Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada wymiaru ani okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Ciało smukłe, bocznie ścieśnione. Jego wysokość jest  około dwóch razy większa od szerokości trzonu ogonowego. Otwór gębowy  górny, skośnie skierowany ku górze. Dolna szczęka nie pogrubiona,  wysunięta ku przodowi. Bezłuski kil pomiędzy płetwami brzusznymi a  odbytową. Łuski średniej wielkości, 46-53 wzdłuż linii bocznej. Płetwa  grzbietowa z 11-12, a odbytowa, wyraźnie dłuższa, z 18-32 promieniami.  Rozpoczyna się ona za tylną krawędzią płetwy grzbietowej. Zęby gardłowe  dwurzędowe i piłkowane, 2.5-5.2. Długie, gęsto ustawione wyrostki  filtracyjne. Grzbiet koloru od zielonoszarego do zielononiebieskiego;  boki i strona brzuszna intensywnie, srebrzyście lśniące. Płetwy  grzbietowa i ogonowa jasnoszare do zielonkawych. Płetwy parzyste i  odbytowa białawe; pomarańczowa nasada. Długość 12-15 cm, maksymalnie 25  cm. Występowanie W stojących i wolno płynących wodach na północ od  Pirenejów i Alp, od Anglii (brak jej w Szkocji i Irlandii) i Francji po  Ural oraz zachodnią część Kraju Zakaukaskiego. Także w basenie Dunaju i  południowej Skandynawii. Na południowych Bałkanach występują dwa  podgatunki tej ryby. Tryb życia Stadna, ruchliwa ryba powierzchniowa, żyjąca zarówno w  strefie brzegowej, jak i otwartej wody. Wybiera miejsca spokojne,  unikając wody zmąconej, a także rejonów silnie porośniętych  roślinnością. Tarło od kwietnia do czerwca. W okresie tarła samce z  wysypką tarłową. Ikra składana jest w płytkich, żwirowych miejscach  strefy brzegowej, a także w dopływach i odpływach jezior. Kleiste jaja  (około 1500) przyczepiają się do kamieni i podwodnych roślin. Po  tygodniu wylęgają się z nich larwy. Po pierwszym roku życia ryby  osiągają długość 3-5 cm. Dojrzałość płciową uzyskują w 2-3 roku życia. Odżywianie Zwierzęta planktonowe, larwy owadów. Węgorz europejski (Anguilla anguilla) Węgorzowate (Anguillidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro, staw Wędruje na tarło z rzek do morza Bardzo smaczna i ciesząca się dużą popularnością ryba konsumpcyjna W ciągu życia dwukrotnie przepływa Atlantyk Wymiar ochronny: do 40/45 cm Inne limity: 4 szt Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW – dobowy limit połowu (łącznie z sieją i linem). Uwagi: Na wodach PZW wymiar ochronny dla węgorza wynosi 45 cm, w wodach morskich obowiązuje wymiar 40 cm. Budowa zewnętrzna Wężowate ciało pokryte śluzowatą skórą, w której bardzo  głęboko osadzone są drobniutkie, podłużnie owalne łuski. Płetwy  grzbietowa, ogonowa i odbytowa połączone są ze sobą i pozbawione  twardych promieni. Nasada płetwy grzbietowej zaczyna się daleko poza  zakończeniem płetw piersiowych. Brak płetw brzusznych. Węgorz żółty:  grzbiet oliwkowobrązowy lub szarobrązowy. Strona brzuszna żółtawa.  Węgorz srebrzysty (po osiągnięciu dojrzałości płciowej): grzbiet ciemny,  szarozielony, boki i brzuch srebrzyste, o silnym połysku. Samce  uzyskują długość do 51 cm i ciężar 150 g, samice do 150 cm i 6 kg. Występowanie Zlewisko północnej części Oceanu Atlantyckiego od  dorzecza Peczory i Morza Białego, Islandii i Wysp Owczych po Azory,  Wyspy Kanaryjskie i zachodnie wybrzeże Afryki; zlewiska Morza  Północnego, Bałtyckiego, Śródziemnego (do Grecji) i Adriatyckiego.  Współcześnie dzięki zabiegom zarybieniowym szeroko rozprzestrzeniony  (np.: w dorzeczu Dunaju). Tryb życia Katadromiczna ryba wędrowna (to znaczy ciągnąca na tarło  z wód słodkich do morza). Po 4-10 latach od wstąpienia do rzek i jezior  w sierpniu lub wrześniu węgorz srebrzysty rozpoczyna wędrówkę do morza.  Jego tarliska znajdują się w głębinach Morza Sargassowego. Tarło odbywa  się wczesną wiosną po upływie półtora roku od początku wędrówki; po  tarle wszystkie węgorze giną. Prawdopodobnie ikra swobodnie unosi się w  wodzie. Przezroczyste, kształtem przypominające liść wierzbowy larwy  unoszone są przez Prąd Zatokowy (Golfstrom) na wschód. Najmłodsze, które  znaleziono, mierzyły 6 mm długości i unosiły się na głębokości 300  metrów. Mają one drobne, spiczaste zęby, którymi mogą chwytać pokarm, W  miarę upływu czasu stają się grubsze i dłuższe i coraz mniej  przypominają liść wierzby. W trzecim roku życia, przy długości około 7  cm jako węgorze szkliste docierają do europejskich wybrzeży. Mają teraz  stożkowate zęby. Już jako węgorze wstępujące posuwają się wzdłuż brzegu w  górę, pod prąd rzek. Wędrują zazwyczaj nocą. W tym czasie zaczynają się  wybarwiać. Po pięciu latach życia wzrost samców ulega zahamowaniu.  Trzymają się one w pobliżu wybrzeża, w przyujściowych odcinkach rzek i  słonawych wodach. W odróżnieniu od nich samice wędrują daleko w górę  rzek i cały czas rosną. Karłowate cykloidalne łuski tworzą się dopiero  po kilku latach słodkowodnego życia. U dojrzewających ryb grzbiet  przybiera czarne za barwienie, zaś boki są srebrzystobiałe. Ryby te  nazywają się teraz węgorzami srebrzystymi. W końcu rozpoczynają długą,  wynoszącą wiele tysięcy kilometrów wędrówkę do Morza Sargassowego, w  czasie której w ich organizmie (mięśniach, przewodzie pokarmowym)  następują głębokie zmiany. Odżywianie Larwy w stadium „wierzbowego liścia” odżywiają się  planktonem. Węgorze wstępujące – larwami owadów, drobnymi mięczakami,  ślimakami i robakami. W zależności od rodzaju pobieranego pokarmu  rozróżnia się węgorze wąskogłowe – których pokarm stanowią robaki,  drobne ryby i stawonogi, larwy owadów, małe mięczaki – oraz węgorze  szerokogłowe odżywiające się rakami i rybami. Rada wędkarska Węgorz jest głównie rybą nocną, najlepiej więc bierze  po zapadnięciu ciemności. Dobre warunki na udane połowy są wiosną i  latem. Zimną porę roku węgorz spędza zagrzebany w mule dennym, a więc  nie żeruje. Wzdręga (Scardinius erythrophthalmus) Karpiowate (Cyprinidae) Woda: rzeka, ujście, jezioro, staw Czerwone płetwy Chętnie przebywa przy powierzchni wody Samce podczas tarła z wysypką godową Wymiar ochronny: do 15 cm Uwagi: Zgodnie z Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW nie posiada okresu ochronnego. Budowa zewnętrzna Ciało wygrzbiecone, ścieśnione w płaszczyznach bocznych.  Krawędź brzucha, pomiędzy płetwami brzusznymi a odbytową, w postaci  kila. Początek nasady płetwy grzbietowej wyraźnie przesunięty do tyłu w  stosunku do nasady płetw brzusznych. Otwór gębowy wąski, skośnie  skierowany ku górze. Oczy złociście lśniące (znak rozpoznawczy w  stosunku do bardzo podobnej płoci). Duże koliste łuski, 40-43 wzdłuż  linii bocznej. W płetwach piersiowych po 16-17 promieni, w grzbietowej  10-12, a płetwa odbytowa ma ich 12-14. Zęby gardłowe dwurzędowe,  3.5-5.3. Grzbiet i wierzchnia część głowy zielonoszare do  zielonobrązowych, boki jaśniejsze, o mosiężnym połysku. Strona brzuszna  ubarwiona srebrzyście. Płetwy brzuszne, odbytowa i grzbietowa  pomarańczowe do krwistoczerwonych, u nasady w kolorze od brązowawego do  szarego. Długość 20-30 cm, maksymalnie 45 cm. Występowanie Spokojne wody o mulistym podłożu, od Europy Zachodniej,  przez Europę Środkową, północne Włochy i Bałkany, w basenie Morza  Czarnego i Kaspijskiego, aż po Ural i Jezioro Aralskie. W środkowych i  południowych Włoszech, na dalmatyńskim wybrzeżu i w centralnej Grecji  występuje podgatunek Scardinius erythrophthalmus scardafa. Tryb życia Ryba stadna, przebywająca zwykle pod powierzchnią wody  wśród roślinności strefy przybrzeżnej. Tarło od kwietnia do maja.  Kleista ikra o średnicy 1,5 mm (100000-200000), składana jest na  roślinności wodnej. Okres inkubacji trwa 3 do 10 dni. Odżywianie Głównie pokarm roślinny; również małe organizmy zwierzęce. Ciekawostki Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy wzdręgi to… czerwionka, krasnopióra, czerwonka oraz czerwona płotka. Wzdręga to jedyna rodzima ryba, która żywi się głównie glonami i  roślinami wodnymi, zmniejszając dzięki temu ich zagęszczenie w  zamieszkiwanych przez nią zbiornikach. W dużych stawikach ogrodowych  może być dzięki temu atrakcyjną i godną polecenia alternatywą dla nader  żarłocznego i zbyt szybko rosnącego amura białego. Szczególnie efektowna  jest odmiana wzdręgi o złotym ubarwieniu ciała.